Οι αυθαίρετες ερμηνείες δεν χωρούν σε δημοσιογραφικά κείμενα

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (8_19_04_2023) για το ρεπορτάζ της ιστοσελίδας «Reporter» με τίτλο «Αυξήθηκαν οι περιοχές ‘’γκέτο’’ στην Κύπρο – Τα σημεία που χτυπούν καμπανάκι κινδύνου», το οποίο δημοσιεύτηκε στις 19 Απριλίου 2023.

Η Επιτροπή ομοφωνεί ότι το άρθρο παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, και συγκεκριμένα την Ειδική Διάταξη 1. Ακρίβεια, την Ειδική Διάταξη 12. Δυσμενείς Διακρίσεις καθώς και την Ειδική Διάταξη 14. Ρητορική Μίσους.

Σύμφωνα με τον παραπονούμενο «ο δημοσιογράφος Γιώργος Χατζηπαναγή με το άρθρο στοχοποιεί συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα (μετανάστες, αλλοδαπούς, υπηκόους τρίτων χωρών), εκφέροντας μάλιστα ρατσιστικό λόγο με αποτέλεσμα να υποκινεί το μίσος εναντίον της συγκεκριμένης ομάδας. Επίσης, παρουσιάζει ατεκμηρίωτα στοιχεία (γκετοποίηση περιοχών, προβλήματα σε περιοχές που κατοικούν μετανάστες κλπ.)».

Στην απάντησή του το Μέσο εξέφρασε έκπληξη για το παράπονο, σημειώνοντας πως «το ζήτημα της γκετοποίησης έχει καταγγελθεί αμέτρητες φορές από δήμους, κοινοτάρχες και κατοίκους των επηρεαζόμενων περιοχών, τόσο ενώπιον της Βουλής όσο και στον δημόσιο διάλογο και υπήρξε σχετική παραδοχή στο παρελθόν πολλές φορές από την εκτελεστική εξουσία. Η προηγούμενη Κυβέρνηση, μάλιστα, έχει δώσει και συγκεκριμένα κίνητρα προσδοκώντας, κατά τον τέως Υπουργό Εσωτερικών, να ‘’εκλείψουν τα φαινόμενα της γκετοποίησης’’».

Και προσθέτει: «Είναι προφανές πως δεν πρόκειται για ‘’ξεκάθαρη παραβίαση του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας’’ αλλά για ξεκάθαρη προσπάθεια φίμωσης του δημοσιογραφικού λόγου, παρέμβασης στο δημοσιογραφικό έργο και προσπάθειας ελέγχου του αφηγήματος για το μεταναστευτικό από συγκεκριμένα άτομα».

Εξετάζοντας όλα τα δεδομένα που είχε ενώπιόν της, παράπονο και απάντηση του Μέσου, η Επιτροπή αποφάσισε ότι το άρθρο παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας.

Συγκεκριμένα, εντοπίζεται παραβίαση του Κώδικα στην Ειδική Διάταξη 1. Ακρίβεια που προνοεί, μεταξύ άλλων, ότι:

Τα ΜΕ έχουν υποχρέωση να λαμβάνουν κάθε εύλογο μέτρο ώστε τα γεγονότα που παρουσιάζουν να χαρακτηρίζει η ακρίβεια.

Η Επιτροπή σημειώνει πως όταν ο δημοσιογράφος προβάλλει στο ρεπορτάζ του ένα ισχυρισμό – όπως οι αναφορές ότι «αυξήθηκαν οι περιοχές ‘’γκέτο’’ στην Κύπρο» και ότι «όσο περνούν τα χρόνια και οι μετανάστες αυξάνονται» – θα πρέπει να τον τεκμηριώνει με συγκεκριμένα στοιχεία και όχι με εκτιμήσεις που εξυπηρετούν μονόπλευρα την προβολή του συγκεκριμένου ισχυρισμού. Στο υπό μελέτη ρεπορτάζ, ο δημοσιογράφος δεν τεκμηριώνει τις αναφορές του, δεν παραθέτει επίσημα στοιχεία που να δικαιολογούν τα συμπεράσματά του, και αγνοεί παντελώς την πλευρά των μεταναστών και προσφύγων, καθώς δεν διασταυρώνει τις αναφορές του, για παράδειγμα με το Γραφείο Κύπρου της Υπάτης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNCHR).

Οι αυθαίρετες ερμηνείες, όπως συνάγεται από τον Κώδικα Δεοντολογίας, δεν χωρούν σε δημοσιογραφικά κείμενα, ακριβώς γιατί μπορεί να οδηγήσουν σε λανθασμένα συμπεράσματα και αντιδράσεις. Αναφορές όπως «κάθε ελεύθερη πόλη της Κύπρου έχει πλέον αναπτύξει το δικό της γκέτο» και «συμπυκνώνοντας τόσες διαφορετικές κουλτούρες και εθνικότητες… είναι αναπόφευκτο να μην υπάρχουν συγκρούσεις και διαμάχες ανάμεσα σε ανθρώπους ή ξεκαθάρισμα λογαριασμών» σίγουρα δεν εξυπηρετούν τον στόχο της ενημέρωσης και της αντικειμενικής πληροφόρησης.

Αντιθέτως συνιστούν σαφή παραβίαση του Κώδικα, Ειδική Διάταξη 12. Δυσμενείς Διακρίσεις που προνοεί ότι:

Τα ΜΕ αποφεύγουν οποιαδήποτε απευθείας ή άλλη αναφορά ή ενέργεια εναντίον προσώπου ή ομάδας προσώπων η οποία περιέχει στοιχεία δυσμενούς διάκρισης και προκατάληψης με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη γλώσσα, την θρησκεία, τις πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή εθνοτική ή κοινωνική προέλευση, την περιουσία, την καταγωγή, το φύλο ή τον προσδιορισμό ή την αλλαγή φύλου, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την εγκυμοσύνη, τη σωματική ή νοητική ή αισθητηριακή ή ψυχική ασθένεια ή αναπηρία και την εξωτερική εμφάνιση.

Γενικά δεν δημοσιεύουν υλικό που προορίζεται ή ενδέχεται να προκαλέσει βλάβη ή να υποκινήσει μίσος εναντίον προσώπου ή ομάδας προσώπων.

Επιπλέον, η Επιτροπή εντοπίζει στο ρεπορτάζ φράσεις που συνιστούν ρητορική μίσους, όπως για παράδειγμα ότι «όσο περνούν τα χρόνια και οι μετανάστες αυξάνονται, αυξάνεται και η ‘’παροικία’’ στη συγκεκριμένη περιοχή», καθώς και τα συμπεράσματα ότι, λόγω των μεταναστών, οι Ελληνοκύπριοι υποχρεώνονται να ζήσουν σε άλλες περιοχές, ή ότι η συνεχής αύξηση των μεταναστών σε μια περιοχή ισοδυναμεί με πρόκληση προβλημάτων και οχληρίας.

Η Επιτροπή δεν παραγνωρίζει το πρόβλημα της γκετοποίησης σε διάφορες περιοχές της Κύπρου, ούτε αγνοεί τα προβλήματα βίας, ωστόσο κρίνει το ύφος και τον τόνο του συγκεκριμένου ρεπορτάζ προβληματικά, καθώς παρουσιάζει τους Ελληνοκύπριους πολίτες ως θύματα, και αγνοεί ότι θύματα είναι και οι μετανάστες και οι πρόσφυγες.

Υποδεικνύει, ως εκ τούτου, τον Κώδικα και την Ειδική Διάταξη 14. Ρητορική Μίσους που ορίζει ότι:

Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι μεριμνούν ώστε να μη δημοσιεύεται οποιοδήποτε περιεχόμενο που να ωθεί ή να υποκινεί ή να δικαιολογεί το μίσος, την άσκηση βίας ή τη διάκριση εναντίον ενός ατόμου ή μίας ομάδας ατόμων.

Σε σχέση με την απάντηση του Μέσου, η Επιτροπή απορρίπτει τα περί παρέμβασης στο δημοσιογραφικό έργο και φίμωσης του δημοσιογραφικού λόγου. Και παραπέμπει στις Γενικές Διατάξεις του Κώδικα, οι οποίες απαντούν όλα τα ζητήματα σε σχέση με τον ρόλο της Επιτροπής Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας έναντι του συνόλου των Μέσων Ενημέρωσης και των δημοσιογράφων, καθώς και της ευθύνης ΜΕ και Δημοσιογράφων να αυτορρυθμίζονται με πυξίδα τον Κώδικα.

Η Επιτροπή απορρίπτει, τέλος, και την αναφορά του Μέσου στην απάντησή του πως «…είναι με τεράστια έκπληξη που λάβαμε γνώση του παραπόνου προς την ΕΔΔ. Ενός παραπόνου αγνώστου προέλευσης, για τη σκοπιμότητα του οποίου δεν μπορούμε να μην διερωτηθούμε.»

Είναι δικαίωμα κάθε προσώπου να απευθύνεται στην ΕΔΔ εκφράζοντας παράπονο για οποιοδήποτε Μέσο ή Δημοσιογράφο, και είναι το καθήκον και η υποχρέωση της Επιτροπής, όπως αυτά απορρέουν από τον Κώδικα, να επιλαμβάνεται κάθε παραπόνου. Επιπλέον, κάθε παραπονούμενος/η έχει δικαίωμα να παραμένει ανώνυμος/η, και η Επιτροπή θεωρεί αδιανόητο να επιχειρείται η απόδοση σκοπιμοτήτων πίσω από οποιοδήποτε παράπονο, είτε αποδειχθεί βάσιμο είτε απορριφθεί από την ΕΔΔ.

O/η δημοσιογράφος όφειλε να αναπτύξει ο ίδιος μηχανισμό αυτορρύθμισης...

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, ασκώντας την εξουσία που της παρέχει ο Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας (Γενικές Διατάξεις / Σημεία 6+7+8) αποφάσισε όπως προχωρήσει αυτεπάγγελτα στην εξέταση ζητήματος που απορρέει από το δημοσίευμα με τίτλο «Η εξιχνίαση ενός θανάτου στον ρυθμό του… ‘’ό,τι χορεύκω παίζε μου’’» (6_17032023) το οποίο αναρτήθηκε στο διαδικτυακό Μέσο Reporter, στις 17 Μαρτίου 2023.

Ομόφωνα η Επιτροπή αποφάσισε ότι το δημοσίευμα, το οποίο δεν είναι ξεκάθαρο, εκ της δομής και του περιεχομένου του, εάν αποτελεί ρεπορτάζ ή άρθρο γνώμης, παραβιάζει τις Γενικές Διατάξεις / Σημεία 2+9+19 του Κώδικα, επειδή είναι προφανές ότι δεν έτυχε της δέουσας επεξεργασίας, και περιλαμβάνει αφιλτράριστες και υπερβολικά πολλές λεπτομέρειες από την ιατροδικαστική έκθεση για το θάνατο 28χρονης στην Πέτρα του Ρωμιού, καθώς και από κατάθεση αστυνομικού ανακριτή ενώπιον Δικαστηρίου.

Με βάση τον Κώδικα, Γενικές Διατάξεις / Σημείο 2, ο/η δημοσιογράφος όφειλε να αναπτύξει ο ίδιος μηχανισμό αυτορρύθμισης, ώστε ναι μεν να διασφαλίσει το δικαίωμα του πολίτη στην ενημέρωση – δικαίωμα το οποίο επικαλείται και το Μέσο στην απάντησή του – αλλά ταυτόχρονα να συμμορφώνεται με την υποχρέωσή του, όπως αυτή απορρέει από τον Κώδικα, Γενικές Διατάξεις / Σημείο 9, όπως αποφεύγει αναρτήσεις ή και την χρήση γλώσσας που μπορεί να συνιστά παραβίαση του Κώδικα.

Η συμπερίληψη στο δημοσίευμα τόσων πολλών λεπτομερειών από την ιατροδικαστική έκθεση, καθώς και από την κατάθεση του ανακριτή, συνιστούν σαφή παραβίαση του Κώδικα, Γενικές Διατάξεις / Σημείο 19, που προνοεί ότι:

Οι Δημοσιογράφοι, κατά την ενάσκηση του λειτουργήματός τους…

Είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και διακριτικοί στην παρουσίαση θεμάτων όπως η βία, το έγκλημα, τα σεξουαλικά εγκλήματα, ο ανθρώπινος πόνος και ο θάνατος, καθώς και πληροφοριών ή οπτικοακουστικού υλικού που μπορεί να προκαλέσουν πανικό ή φρίκη ή αποτροπιασμό, κυρίως στα παιδιά.

Η Επιτροπή ομοφωνεί, επίσης, ότι η συγκεκριμένη ανάρτηση παραβιάζει και την Ειδική Διάταξη 7. ΠΕΝΘΟΣ – ΘΛΙΨΗ – ΚΛΟΝΙΣΜΟΣ σύμφωνα με την οποία:

7.1. Χειρισμός θέματος που αφορά πένθος, θλίψη ή ψυχικό κλονισμό ή δύναται να προκαλέσει ανθρώπινο πόνο, απαιτεί, στον μέγιστο βαθμό, προσέγγιση που να τη χαρακτηρίζει διακριτικότητα και ενσυναίσθηση, και αποφυγή οποιασδήποτε πράξης δυνατόν να οξύνει τον ανθρώπινο πόνο.

Η Επιτροπή σημειώνει πως το δημοσίευμα περιλαμβάνει αποσπασματικές αναφορές από την ιατροδικαστική έκθεση και την κατάθεση του ανακριτή, οι οποίες δεν έτυχαν καμίας δημοσιογραφικής επεξεργασίας. Περιλαμβάνει πολλές λεπτομέρειες, σε σημείο υπερβολής, οι οποίες αλλοιώνουν ακόμα και αυτή την έννοια της δημοσιογραφικής ενημέρωσης και πληροφόρησης, και μετατρέπουν τον/την δημοσιογράφο σε ανακριτή, εγκληματολόγο, κατήγορο ή συνήγορο υπεράσπισης, μέρος δηλαδή του γεγονότος αντί το μέσο για ενημέρωση και πληροφόρηση του κοινού.

Ακόμα και αν θεωρηθεί ότι η συγκεκριμένη ανάρτηση συνιστά άρθρο, αντί για ρεπορτάζ, περιλαμβάνει τέτοιες πληροφορίες που αλλοιώνουν την έννοια του άρθρου γνώμης και μετατρέπουν το κείμενο σε έκθεση καταγραφής τεκμηρίων και συμπερασμάτων από εγκληματολόγο ή αστυνομικό ανακριτή.

Η Επιτροπή τονίζει, με αυτή την αφορμή, την υποχρέωση του/της δημοσιογράφου να φιλτράρει ό,τι φτάνει ενώπιόν του/της, προτού δημοσιεύσει οτιδήποτε σχετικό σε ρεπορτάζ, και προτού το αξιοποιήσει για σκοπούς έκφρασης γνώμης ή/και άσκησης κριτικής, μέσα από ένα δημοσιογραφικό άρθρο. Ακόμα και η συμπερίληψη αυτούσιων αποσπασμάτων πρέπει να τυγχάνει δημοσιογραφικής επεξεργασίας, για σκοπούς τήρησης της δεοντολογίας. Ούτε οι δημόσιες αναφορές ενώπιον Δικαστηρίου σε ανοιχτή συνεδρίαση, δεν αναιρούν την υποχρέωση του/της δημοσιογράφου να επιλέγει τι θα δημοσιοποιήσει, βασιζόμενος/η στη δεοντολογία.

Κατά την εξέταση του παραπόνου, καθώς και της απάντησης του Μέσου, η Επιτροπή εντόπισε, εξάλλου, πως υπάρχει παρανόηση από το Μέσο αναφορικά με τους κανόνες δεοντολογίας που έχουν παραβιαστεί, αλλά και τα όρια άσκησης ελέγχου που έχει η ΕΔΔ ως εκ του Κώδικα και του Καταστατικού της.

Συγκεκριμένα, στην απάντησή του, το Μέσο υπερασπίζεται το δημοσίευμα προβάλλοντας το συνταγματικά κατοχυρωμένο ανθρώπινο δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης. Επικαλείται, επιπλέον, νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, και συγκεκριμένα καταδικαστική απόφασή του εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας, παραγνωρίζοντας τις ίδιες τις αναφορές στο απόσπασμα που περιλαμβάνει στην απάντησή του, όπως αυτές αναφέρονται πιο κάτω. Και συγκεκριμένα ότι:

«…ο Τύπος διαδραματίζει ένα απαραίτητο ρόλο σε μια δημοκρατική κοινωνία. Αν και δεν πρέπει να υπερβαίνει ορισμένα όρια, ιδιαίτερα σε σχέση με την προστασία της φήμης και των δικαιωμάτων άλλων, εντούτοις είναι καθήκον του να μεταφέρει, κατά τρόπο που συνάδει με τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες του, πληροφορίες και ιδέες για όλα τα ζητήματα δημοσίου ενδιαφέροντος. Δεν είναι μόνο καθήκον του Τύπου να μεταφέρει τέτοιες πληροφορίες και ιδέες αλλά και το κοινό έχει το δικαίωμα να τις λαμβάνει. Αν δεν ίσχυε αυτό ο Τύπος δεν θα μπορούσε να διαδραματίσει τον ζωτικής σημασίας ρόλο του, του δημόσιου επιτηρητή (watchdog)…»

Η Επιτροπή τονίζει ότι ο ρόλος του δημοσιογράφου έχει όρια τα οποία προκύπτουν με σαφήνεια από τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεντολογίας.

Ο ίδιος ο Κώδικας, τον οποίο έχουν συνομολογήσει οι ιδιοι οι Φορείς της Δημοσιογραφίας και των Μέσων Ενημέρωσης, ορίζει τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες δημοσιογράφων και Μέσων και συνιστά το εργαλείο μέσω του οποίου μπορούν δημοσιογράφοι και Μέσα να αυτορρυθμίζονται.

Πρόσθετα η Επιτροπή τονίζει πως οι απόψεις των δημοσιογράφων και η κριτική που ασκούν είναι θεμιτό δικαίωμά τους, αλλά και αυτές θα πρέπει να βασίζονται στα όρια που θέτει με σαφήνεια ο Κώδικας.

Η ΕΔΔ υπενθυμίζει, παράλληλα την πρόνοια στις Γενικές Διατάξεις / Σημείο 4 που ορίζει ότι είναι υποχρέωσή της να «προασπίζεται την ελευθεροτυπία και το δικαίωμα της ελευθερίας έκφρασης των ΜΕ και των Δημοσιογράφων και/ή των Λειτουργών τους», όπως είναι ταυτόχρονα και υποχρέωση της ΕΔΔ «να προστατεύει τα δικαιώματα τρίτων που έχουν βλαπτεί από πράξεις και/ή ενέργειες των ΜΕ και/ή των Δημοσιογράφων και/ή των Λειτουργών τους».

Πρόσθετα, η ΕΔΔ υποδεικνύει την πρόνοια στις Γενικές Διατάξεις / Σημείο 6 του Κώδικα πως είναι υποχρέωσή της «το έργο παρακολούθησης της τήρησης του Κώδικα και της συμμόρφωσης με τις πρόνοιές του».

Στην απάντησή του το Μέσο αναφέρει, επιπλέον, και σε σχέση με τη δημοσίευση τόσων και τέτοιων λεπτομερειών από την ιατροδικαστική έκθεση, πως «δεν θεωρήσαμε πως αυτές οι λεπτομέρειες ήταν τέτοιας φύσεως που ενδεχομένως να παραβιάζουν τα θέματα δεοντολογίας, δεδομένου πως κάποια από τα ευρήματα που καταγράφονται είχαν αναφερθεί κατ’ επανάληψη από ιδιώτη ιατροδικαστή που προέβαινε σε διαδοχικές δηλώσεις στα ΜΜΕ, ο οποίος έκανε αναφορές σε κατάγματα του υοειδούς οστού, στραγγαλισμό, βιασμό, κτλ. Δεν θεωρούμε λογικό να δίνεται κατ’ επανάληψη βήμα από πλειάδα ΜΜΕ σε ιδιώτη ιατροδικαστή να αποκαλύπτει λεπτομέρειες, χωρίς καμία περί του αντιθέτου παραίνεση από την Επιτροπή Δεοντολογίας, αλλά να τίθεται στο μικροσκόπιο ο σχολιασμός για ένα ευρύτερο ζήτημα, στο πλαίσιο του οποίου γίνεται και αναφορά στα ιατροδικαστικά πορίσματα».

Η Επιτροπή επαναλαμβάνει, επί του συγκεκριμένου, παλαιότερη παραίνεσή της προς το σύνολο των δημοσιογράφων και των Μέσων, πως και αν ακόμα ένα πρόσωπο προχωρεί σε δημόσιες δηλώσεις με περιεχόμενο που παραβιάζει τον Κώδικα, αυτό δεν συνιστά αιτιολογία για τον/την δημοσιογράφο, για να προχωρεί σε αναδημοσίευση. Αντιθέτως, ο/η δημοσιογράφος οφείλει να φιλτράρει το περιεχόμενο δηλώσεων, όπως οφείλει και να παρεμβαίνει προς το πρόσωπο που με τις αναφορές του παραβιάζει τον Κώδικα, εάν οι δηλώσεις μεταδίδονται ζωντανά και δεν υπήρξε χρόνος επεξεργασίας τους.

Τέλος, η Επιτροπή υπογραμμίζει την ικανοποίησή της, όπως αυτή γεννάται από την τελευταία παράγραφο στην απάντηση του Μέσου, καθώς δεικνύει τη σημασία της αναγνώρισης των παρεμβάσεων της ΕΔΔ προς αυτορρύθμιση των δημοσιογράφων και των Μέσων, και που αναφέρει:

«Σε μία δεύτερη ανάγνωση του δημοσιεύματος, μετά την παρέμβαση σας, παρά το γεγονός πως θεωρούμε πως οι λεπτομέρειες είναι τέτοιας φύσεως που δεν υπερβαίνουν τα όρια, ενδεχομένως να μπορούσε να αποφευχθούν ορισμένες αναφορές… και είναι κάτι για το οποίο θα δώσουμε τη δέουσα προσοχή στο μέλλον, καθώς πάντοτε υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης για όλους μας».

Σοβαρή παραβίαση...

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, με βάση το δικαίωμα που έχει ως εκ του Καταστατικού της, προχώρησε σε αυτεπάγγελτη εξέταση υπόθεσης (2_2/02/2023) που αφορά σε ρεπορτάζ που ανήρτησαν η ιστοσελίδα 24sports.com.cy και η ιστοσελίδα Omega Live, με ημερομηνία δημοσίευσης 02/02/2023, και το οποίο έφερε τον τίτλο «Αποτροπιασμός: Έβαζε το παιδί να χαϊδεύει το μόριό του και έβαζε το δάκτυλό της…».

Η Επιτροπή αποφάσισε ομόφωνα ότι το ρεπορτάζ συνιστά σοβαρή παραβίαση, στο σύνολό τους, των αρχών της δημοσιογραφίας και του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, και συνιστά παράδειγμα ανάρτησης σε μέσο ενημέρωσης προς αποφυγήν, καθώς αγγίζει ή/και ξεπερνά τα όρια ενός πορνογραφήματος.

Είναι η ομόφωνη θέση της Επιτροπής πως το ρεπορτάζ – το οποίο, σημειωτέον αποτελεί αναδημοσίευση από ελλαδικό μέσο ενημέρωσης – συνιστά σαφή παραβίαση του Κώδικα, καθώς παραθέτει υπερβολικές λεπτομέρειες για ένα ειδεχθές και αποτρόπαιο έγκλημα με θύμα ένα αθώο παιδί, και προχωρεί σε αχρείαστη ανάλυση του εγκλήματος, με φρικιαστικές, αποκρουστικές και παντελώς απαράδεκτες για δημοσιογραφικό κείμενο περιγραφές, ακόμα και στον τίτλο, χωρίς ο δημοσιογράφος που το έγραψε αλλά και τα μέσα ενημέρωσης που το αναδημοσιεύουν, να επιδεικνύουν την απαιτούμενη ευαισθησία και διακριτικότητα.

Η Επιτροπή υποδεικνύει την Ειδική Διάταξη 15. ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, η οποία ορίζει πως:

15.2. Η δημοσίευση πληροφοριών για σεξουαλικά εγκλήματα παραμένει λιτή, χωρίς λεπτομέρειες και δραματοποίηση του συμβάντος. Επιβάλλεται ακόμα μεγαλύτερη προσοχή σε περίπτωση που το έγκλημα αφορά παιδιά.

15.3. Αποφεύγεται η αναφορά σε δηλώσεις οι οποίες αποτελούν μονομερή κατάθεση υπεράσπισης ή οι οποίες λειτουργούν ως ρομαντικοποίηση του εγκλήματος.

Πρόσθετα προς την Ειδική αυτή Διάταξη, η Επιτροπή τονίζει ότι οι Γενικές Διατάξεις του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας επιβάλλουν στους δημοσιογράφους «…να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και διακριτικοί στην παρουσίαση θεμάτων όπως η βία, το έγκλημα, τα σεξουαλικά παραπτώματα… καθώς και πληροφοριών ή εικόνων που είναι επιβλαβείς ή μπορούν να προκαλέσουν πανικό ή φρίκη ή αποτροπιασμό…»

Το ρεπορτάζ εγείρει και ευρύτερο θέμα λειτουργίας των δημοσιογράφων και των μέσων ενημέρωσης, και η Επιτροπή τονίζει την υποχρεώσή τους, όπως αυτή απορρέει από τις Γενικές Διατάξεις του Κώδικα, να «…προστατεύουν το επαγγελματικό ήθος, την αξιοπιστία και την ανεξαρτησία τους, μέσω της ενίσχυσης μηχανισμών αυτορύθμισης…»

Τα μέσα ενημέρωσης έχουν υποχρέωση να αυτορυθμίζονται και δεν μπορούν επ’ ουδενί να μετατρέπονται σε ροζ φυλλάδες ή σε ιστοσελίδες ακατάλληλες για ανήλικους, που δημοσιεύουν με τη μεγαλύτερη ευκολία και με πάσα λεπτομέρεια περιγραφές για σεξουαλικές ή κακοποιητικές πράξεις, πόσο δε μάλλον όταν αυτές γίνονται σε βάρος παιδιών.

Επιπλέον, η Επιτροπή θεωρεί υποχρέωσή της να τονίσει ότι τα μέσα ενημέρωσης οφείλουν, ακόμα και όταν αναδημοσιεύουν ρεπορτάζ ή πληροφορίες από τον ξένο Τύπο, να αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους περιστατικά με την ίδια ευαισθησία και τον ίδιο σεβασμό που καλούνται να επιδεικνύουν για τις περιπτώσεις που αφορούν σε πολίτες στην Κύπρο.

Ενώ θεωρεί σημαντικό να επαναλάβει πως οι δημοσιογράφοι οφείλουν να είναι προσεκτικοί και διακριτικοί, ακόμα και αν δημοσιεύουν αποσπάσματα από δικαστικές αποφάσεις ή από τα όσα αναφέρονται σε δημόσιες δικαστικές διαδικασίες, καθώς φέρουν ευθύνη για κάθε πληροφορία που δημοσιεύουν.

Η Επιτροπή σημειώνει, τέλος, ότι η ιστοσελίδα 24sports.com.cy έχει πλέον αφαιρέσει από το αρχείο της το συγκεκριμένο ρεπορτάζ.

Απαιτείται σεβασμός της Δημόσιας Υγείας

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε σε συνεδρίασή της το παράπονο (1_13/1/23) των Υγειονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Υγείας, για ανάρτηση/δημοσιεύμα του διαδικτυακού μέσου Cyprus Times, το οποίο έφερε τον τίτλο «Μοναδικά πούρα για αξέχαστες στιγμές», με ημερομηνία ανάρτησης 11/01/2023.

Το δημοσίευμα/ανάρτηση αποτελούσε ενημερωτικό/διαφημιστικό κείμενο για συγκεκριμένο κατάστημα που πωλεί πούρα, και όχι δημοσιογραφικό κείμενο.

Παρόλο που διατυπώθηκε, κατά τη συζήτηση, η άποψη ότι το θέμα αφορά στον Φορέα Ελέγχου Διαφήμισης (στον οποίο υπάγονται τα μέσα ενημέρωσης), καθώς δεν επρόκειτο για δημοσιογραφικό αλλά για διαφημιστικό κείμενο, εντούτοις επικράτησε η άποψη ότι το δημοσίευμα/ανάρτηση αφορά την ΕΔΔ, τόσο σε σχέση με τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, όσο και σε σχέση με την ευθύνη των μέσων ενημέρωσης, όπως αυτή προκύπτει από τον περί Προστασίας της Υγείας (Έλεγχος του Καπνίσματος) Νόμο και τους σχετικούς κανονισμούς του 2017.

Ως εκ τούτου, η ΕΔΔ προχώρησε σε συζήτηση επί του θέματος.

Όπως διαπιστώθηκε, το δημοσίευμα αφαιρέθηκε από την ιστοσελίδα μόλις μερικές ώρες μετά την ανάρτησή του. Το γεγονός κατέδειξε πως υπήρξε αυτορύθμιση του μέσου, γεγονός που αναγνωρίζει η ΕΔΔ.

Παρόλα αυτά η αρχική ανάρτηση συνιστά παραβίαση του Κώδικα σε σχέση με την υποχρέωση των δημοσιογράφων να σέβονται και να προάγουν δικαιώματα και αρχές όπως η δημόσια υγεία.

Δημοσιεύμα στην "Αλήθεια" παραβίασε δύο διατάξεις του ΚΔΔ

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε, σε τακτική συνεδρίασή της, παράπονο (31_22112022) από την Επίτροπο Ισότητας Φύλων για φωτογραφία και το λεκτικό που την συνόδευε στην έκδοση 22/11/2022 της εφημερίδας «Αλήθεια» και αποφάσισε ότι παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, συγκεκριμένα τις Ειδικές Διατάξεις: 12. Δυσμενείς Διακρίσεις και 13. Έμφυλες Διακρίσεις.

Η Επιτροπή αποφάσισε να εξετάσει το θέμα παρά το γεγονός ότι το Μέσο δεν απάντησε, ενώ έχουν ήδη παρέλθει οι 15 μέρες που προβλέπει ο Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας. Είναι ομόφωνη η απόφαση της Επιτροπής πως στο δημοσίευμα υπάρχει σαφής παραβίαση του Κώδικα στην Ειδική Διάταξη 12. Δυσμενείς Διακρίσεις και συγκεκριμένα στην πρόνοια 12.2. που αναφέρει: Ισοπεδωτικές και μειωτικές εκφράσεις και χαρακτηρισμοί, χλευασμός, διαπόμπευση και διασυρμός προσώπων ή ομάδων προσώπων είναι ανεπίτρεπτα, αλλά και την Ειδική Διάταξη 13. Έμφυλες Διακρίσεις που αναφέρει:

Τα ΜΕ αποφεύγουν οποιεσδήποτε άμεσες ή έμμεσες αναφορές και φρασεολογία, οι οποίες συνιστούν διάκριση στη βάση του φύλου, της ταυτότητας φύλου και του σεξουαλικού προσανατολισμού.

Αναφορές οι οποίες αναπαράγουν στερεότυπα και αναχρονιστικές αντιλήψεις για το φύλο, ή στοχοποιούν, προσβάλλουν και μειώνουν ανθρώπους στη βάση του φύλου, της ταυτότητας φύλου και του σεξουαλικού προσανατολισμού, είναι καταδικαστέες.

Σύμφωνα με την Επιτροπή η εικόνα που δημοσιεύτηκε με τη συγκεκριμένη αναφορά, ως σκέψεις που αποδίδονται σε άνδρα ο οποίος κοιτάζει σε συγκεκριμένο σημείο μια γυναίκα, η οποία ψωνίζει, αναπαράγει σεξιστικά στερεότυπα, αντικειμενοποιεί το γυναικείο σώμα και είναι προσβλητικό.

Σύμφωνα με την Επίτροπο Ισότητας Φύλων, που υπόβαλε το παράπονο, «Τόσο η φωτογραφία όσο και το λεκτικό περιέχουν σεξιστικά μηνύματα και αναπαράγουν/διαιωνίζουν στερεοτυπικές συμπεριφορές». Η Επίτροπος υπενθυμίζει επίσης ότι «το Δεκέμβριο του 2020 η ολομέλεια της Βουλής ψήφισε τον «Περί της Καταπολέμησης του Σεξισμού και του Διαδικτυακού Διαδεδομένου Σεξισμού και περί Συναφών Θεμάτων Νόμο» με στόχο «την ποινικοποίηση του σεξισμού, δηλαδή οποιασδήποτε δημόσιας ή ιδιωτικά εκδηλούμενης σεξιστικής συμπεριφοράς, η οποία στρέφεται κατά συγκεκριμένου προσώπου ή συγκεκριμένης ομάδας προσώπων και η οποία συνιστάται σε ενέργεια, χειρονομία, οπτική παρουσίαση, πρακτική, προφορικό ή γραπτό λόγο που βασίζεται στην ιδέα ή αντίληψη ότι ένα πρόσωπο ή μια ομάδα προσώπων είναι κατώτερα λόγω φύλου». Και προσθέτει: «Στόχος των σεξιστικών αυτών ενεργειών είναι η δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού και προσβλητικού περιβάλλοντος προς το θύμα, η καταπάτηση των δικαιωμάτων και ο τραυματισμός της αξιοπρέπειας του, ενώ μέσω αυτών αναπαράγονται και διαιωνίζονται τα έμφυλα στερεότυπα και οι διακρίσεις».

Η Επιτροπή σημειώνει πως το γεγονός ότι χρησιμοποιήθηκε από το Μέσο το γυναικείο σώμα για να σχολιάσει ένα οικονομικό θέμα, έχει ως αποτέλεσμα να αναπαράγει στερεότυπα σεξιστικά για τις γυναίκες. Είναι επίσης απαράδεκτο να κόβεται το κεφάλι της γυναίκας σε μια φωτογραφία, και πως αυτό συνιστά ξεκάθαρη αντικειμενικόποιηση των γυναικών, εστιάζοντας σε ένα μόνο κομμάτι του σώματός της μόνο…

Η Επιτροπή συστήνει προς όλα τα Μέσα πως ο όρος «καλάθι της νοικοκυράς» είναι ξεπερασμένος και θα πρέπει να αντικατασταθεί, όπως έχει γίνει στην Ελλάδα, με τον όρο «καλάθι του νοικοκυριού».

Αλλοίωση των γεγονότων σε δημοσίευμα του kerkida.net

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε σειρά παραπόνων (21_190822) για δημοσίευμα της ιστοσελίδας kerkida.net στις 19/08/2022 που αναφερόταν στον ποδοσφαιριστή Kingsley Sarfo και είχε τίτλο «Τι τους έκανε ο Σαρφό; Τώρα εξηγείται το... μίσος των Σουηδών (ΒΙΝΤΕΟ)».

Οι παραπονούμενοι κάνουν λόγο για «παραπληροφόρηση» και για «απαράδεκτο δημοσίευμα», ενώ υποστηρίζουν ότι «η συγκεκριμένη σελίδα προσπαθεί να ξεπλύνει έναν καταδικασμένο βιαστή». Χαρακτηριστικά σημειώνεται σε ένα από τα παράπονα πως «…διαβάζοντας kerkida.net διάβασα ένα άρθρο που υποστήριζε ότι οι οπαδοί της Djurgärdens ανάρτησαν πανό κατά του Kingsley Sarfo όχι επειδή έχει καταδικαστεί για βιασμό μιας 14χρονης συμπατριώτισσας τους... αλλά επειδή πριν 5-6 χρόνια σκόραρε 2 γκολ εναντίον της ομάδας τους...».

Στην απάντησή του ο Θεόδωρος Μίτλετον, ο κατά Νόμον υπεύθυνος της Digital Tree Media Ltd και της ιστοσελίδας www.kerkida.net, κάνει λόγο για «αβάσιμα και αυθαίρετα παράπονα». Επιπλέον επικαλείται κανονισμούς λειτουργίας της ΕΔΔ, υποδεικνύοντας στην Επιτροπή πώς πρέπει να χειρίζεται τα παράπονα, σημειώνοντας πως «όσοι έκαναν παράπονο προς την Επιτροπή δεν είναι επηρεαζόμενοι, άρα δεν δικαιούνται να υποβάλουν παράπονο».

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε τα παράπονα, καθώς και την απάντηση του Μέσου, και αποφάσισε ομόφωνα ότι υπάρχει παραβίαση του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και συγκεκριμένα της Ειδικής Διάταξης 1. Ακρίβεια.

«Τα ΜΜΕ μεριμνούν ώστε να μη δημοσιεύονται ανακριβείς, παραπλανητικές, φανταστικές ή διαστρεβλωτικές της αλήθειας ειδήσεις, πληροφορίες ή σχόλια. Σε περίπτωση που έχει συμβεί κάτι τέτοιο χωρούν σε άμεση διόρθωση ή και απολογία.

Τα ΜΜΕ ενώ έχουν δικαίωμα να προβαίνουν σε αναλύσεις και να υποστηρίζουν συγκεκριμένες θέσεις, εν τούτοις θα πρέπει να καθιστούν σαφή τη διάκριση μεταξύ γεγονότος και ερμηνείας, σχολίου ή εικασίας.

Τα ΜΜΕ και οι λειτουργοί των έχουν υποχρέωση να παρέχουν έγκυρη πληροφόρηση στους καταναλωτές.»

Σύμφωνα με την Επιτροπή, στο δημοσίευμα εντοπίζεται αλλοίωση των γεγονότων, καθώς ο δημοσιογράφος ερμηνεύει την αναφορά στο πανό (το οποίο παρουσιάζεται και με φωτογραφία στο δημοσίευμα) με ένα δικό του τρόπο, και όχι σύμφωνα με το πραγματικό γεγονός, δηλαδή την καταδίκη του ποδοσφαιριστή για το έγκλημα του βιασμού στη Σουηδία.

Αναφορικά με το σημείο στην απάντηση του Μέσου που αφορά στον τρόπο με τον οποίο η ΕΔΔ χειρίζεται παράπονα και σε αυτούς που «δικαιούνται» να υποβάλλουν παράπονα προς αυτήν, η Επιτροπή παραπέμπει στον ίδιο τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και στο Καταστατικό λειτουργίας της. Σύμφωνα με το σημείο 16 στις Γενικές Διατάξεις του Κώδικα:

Η Επιτροπή δέχεται παράπονα από απλά, φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Ως εκ τούτου όλοι οι πολίτες έχουν δικαίωμα να υποβάλουν παράπονο, είτε είναι επηρεαζόμενοι, είτε όχι.

Επιπλέον υπενθυμίζει στο Μέσο ότι σύμφωνα με το σημείο 10 στις Γενικές Διατάξεις του Κώδικα:

Ο σεβασμός της αλήθειας και του δικαιώματος του πολίτη για αντικειμενική, ολοκληρωμένη και έγκυρη πληροφόρηση αποτελεί υποχρέωση όλων των Μέσων και όλων των Δημοσιογράφων.

Καμία παραβίαση σε σειρά δημοσιευμάτων του "Πολίτη"

Η Επιτροπή Δημοσιογραφική Δεοντολογίας εξέτασε το παράπονο (28_02112022) εναντίον της εφημερίδας «Πολίτης» για σειρά δημοσιευμάτων της που αφορούν στις Προεδρικές Εκλογές, και αποφάσισε ότι δεν εντοπίζεται σε οποιοδήποτε από τα δημοσιεύματα παραβίαση οποιασδήποτε διάταξης του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας.

Σύμφωνα με τον παραπονούμενο τα δημοσιεύματα της εφημερίδας «Πολίτης», τα οποία και παρέθεσε, «…στοχοποιούν υποψηφίους προέδρους (π.χ. Νίκο Χριστοδουλίδη) ή προσπαθούν με κάθε τρόπο να εξυπηρετήσουν συγκεκριμένο κόμμα (π.χ. δέστε πρόσφατο δημοσίευμα σχετικά με την Αννίτα Δημητρίου, Πρόεδρο της Βουλής)». Προέβαλε, επίσης, τη θέση ότι η εφημερίδα «Πολίτης» και οι δημοσιογράφοι της «…επιχειρούν και εξυπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα και στόχο έχουν να επηρεάσουν ή χειραγωγήσουν, άμεσα ή έμμεσα, την ελεύθερη βούληση του Κύπριου πολίτη».
Κατά τον παραπονούμενο, πάντα, «πρόκειται ξεκάθαρα για παρέμβαση υπέρ συγκεκριμένου κομματικού μηχανισμού, ήτοι υπέρ του ΔΗΣΥ και του υποψηφίου του Αβέρωφ Νεοφύτου». Και καταλήξει με την άποψη ότι η εφημερίδα «…υποτιμά την νοημοσύνη του Κύπριου πολίτη, προσπαθεί να τον χειραγωγήσει και δεν είναι καθόλου αντικειμενική σε σχέση με τα τεκταινόμενα των προεδρικών εκλογών 2023».

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας τονίζει πως δεν εντοπίζει βάση στο παράπονο, καθώς σε κανένα από τα υπό αναφορά δημοσιεύματα δεν διαπιστώνεται παραβίαση του Κώδικα.

Παράλληλα, η Επιτροπή επιθυμεί να φέρει εις γνώσιν του παραπονούμενου τις διατάξεις 4 και 5 από τις Γενικές Διατάξεις του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

1. Η ΕΔΔ προασπίζεται την ελευθεροτυπία και το δικαίωμα της ελευθερίας έκφρασης των ΜΕ και των Δημοσιογράφων και/ή των Λειτουργών τους, και ταυτόχρονα προστατεύει τα δικαιώματα τρίτων που έχουν βλαπτεί από πράξεις και/ή ενέργειες των ΜΕ και/ή των Δημοσιογράφων και/ή των Λειτουργών τους.
2. Η ΕΔΔ προασπίζεται την συνταντική ανεξαρτησία των Δημοσιογράφων Λειτουργών των ΜΕ.

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας απορρίπτει, παράλληλα, την αναφορά στην επιστολή του παραπονούμενου ότι η εφημερίδα και οι δημοσιογράφοι της «…επιχειρούν και εξυπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα και που στόχο έχουν να επηρεάσουν ή χειραγωγήσουν, άμεσα ή έμμες, την ελεύθερη βούληση του Κύπριου πολίτη» όπως και την αναφορά ότι η εφημερίδα «…υποτιμά την νοημοσύνη του Κύπριου πολίτη, προσπαθεί να τον χειραγωγήσει και δεν είναι καθόλου αντικειμενική…»
Είναι η θέση της ΕΔΔ ότι η ελευθερία έκφρασης σημαίνει και την έκφραση θέσης και άποψης με την οποία το κοινό μπορεί να διαφωνεί, όπως είναι η θέση της ΕΔΔ ότι το κοινό έχει το κριτήριο να αποφασίσει το ίδιο με ποια θέση και άποψη που εκφράζει το οποιοδήποτε Μέσο Ενημέρωσης μπορεί να συμφωνεί ή να διαφωνεί, ιδιαίτερα σε περιόδους προεκλογικές και περιόδους Προεδρικών Εκλογών, όπως η παρούσα που διανύουμε.

Τρεις παραβιάσεις σε δημοσίευμα του "Πολίτη"

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε, σε τακτική συνεδρίασή της, παράπονο (30_11112022) για το δημοσίευμα της εφημερίδας «Πολίτης» (έκδοση ημερομηνίας 10 Νοεμβρίου 2022) με τίτλο «25χρονος βίασε και εξευτέλισε στο Instagram 15χρονη», και αποφάσισε ότι το δημοσίευμα παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, συγκεκριμένα τις Ειδικές Διατάξεις:

1. Σεξουαλικά Εγκλήματα 9. Παιδιά και 12. Δυσμενείς Διακρίσεις

Είναι η ομόφωνη απόφαση της Επιτροπής πως στο δημοσίευμα υπάρχει σαφής παραβίαση του Κώδικα, στην Ειδική Διάταξη 15. Σεξουαλικά Εγκλήματα και συγκεκριμένα στην πρόνοια 15.2 που αναφέρει:

Η δημοσίευση πληροφοριών για σεξουαλικά εγκλήματα παραμένει λιτή, χωρίς λεπτομέρειες και δραματοποίηση του συμβάντος.

Επιβάλλεται ακόμα μεγαλύτερη προσοχή σε περίπτωση που το έγκλημα αφορά παιδιά.

Στο ρεπορτάζ παρατίθενται λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο έδρασε ο θύτης, όπως αυτές αναφέρονται στην απόφαση του Εφετείου, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ότι το θύμα είναι ανήλικο, χωρίς να επιδεικνύεται η απαραίτητη ευαισθησία και διακριτικότητα, και ενώ οι λεπτομέρειες δεν προσθέτουν οτιδήποτε στην πληροφόρηση του κοινού για την είδηση, που δεν είναι το ίδιο το έγκλημα, το οποίο διαπράχθηκε τρία χρόνια πριν, αλλά είναι η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην έφεση ενάντια στην πρωτόδικη καταδίκη του θύτη από το Κακουργιοδικείο.

Η δημοσιοποίηση λεπτομερειών, και μάλιστα για έγκλημα που διαπράχθηκε το 2019, με αποτέλεσμα το ίδιο το θύμα να βιώνει εκ νέου μέσα από τα γραφόμενα του Δημοσιογράφου τον ίδιο εφιάλτη, συνιστά, επίσης, παραβίαση της Ειδικής Διάταξης 9. Παιδιά και συγκεκριμένα της πρόνοιας 9.4 που ορίζει:

Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι οφείλουν να τηρούν τις πρόνοιες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού και της σχετικής νομοθεσίας, καθώς και τις πρόνοιες της κείμενης νομοθεσίας για τα προσωπικά δεδομένα.

Σύμφωνα με τον/την παραπονούμενο/η, η δημοσιοποίηση λεπτομερειών από τη δικαστική διαδικασία για θύματα σεξουαλικής κακοποίησης «είναι καθόλα αχρείαστες για το κοινωνικό σύνολο, και τα μόνα άτομα που πλήττονται και στιγματίζονται είναι τα θύματα, και οι οικογένειες τους».

Και προσθέτει: «Οι λεπτομέρειες στιγματίζουν τα θύματα, υποβάλλοντας τα σε δευτερογενή αναβίωση των οδυνηρών πράξεων τα οποία βίωσαν.»

Στην απάντησή του ο Αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Πολίτης», Μανώλης Καλατζής, αναφέρει πως «πρόκειται για ρεπορτάζ που βασίστηκε σε απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, η οποία εστάλη με email σε εμένα και σε άλλους, από την λειτουργό του Ανωτάτου ΧΧ στο πλαίσιο των καθηκόντων της (δεν ήταν προνομιακή ενημέρωση). Επίσης η ίδια απόφαση δημοσιεύθηκε αυτούσια στην ιστοσελίδα του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου».

Σύμφωνα με τον Αρχισυντάκτη «η απόφαση παραμένει αναρτημένη και πρόσβαση έχει οποιοσδήποτε πολίτης το επιθυμεί. Στο ρεπορτάζ που δημοσίευσα περιλαμβάνονται ελάχιστα στοιχεία και αποφεύγονται λεπτομέρειες που μπορεί κάποιος να διαβάσει στην δημοσιευμένη απόφαση».

Ενώ προσθέτει: «Σε κανένα σημείο του κειμένου μου δεν «φωτογραφίζεται» η ανήλικη.»

Η Επιτροπή σημειώνει πως ο Δημοσιογράφος οφείλει να επεξεργάζεται με βάση τη Δεοντολογία κάθε έγγραφο από το οποίο αντλεί πληροφορίες για το ρεπορτάζ του. Ακόμα και αν πρόκειται για αποφάσεις Δικαστηρίου, αυτές δεν μπορεί να δημοσιεύονται αυτούσιες σε Μέσο Ενημέρωσης, εάν το περιεχόμενό τους παραβιάζει τη Δεοντολογία.

Σίγουρα δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ικανή αιτιολογία το γεγονός ότι την απόφαση δημοσιεύει αυτούσια η ιστοσελίδα CyLaw, όπως αναφέρει στην απάντησή του ο Αρχισυντάκτης του «Πολίτη», καθώς η συγκεκριμένη ιστοσελίδα δεν είναι Μέσο Ενημέρωσης και δεν υπόκειται στους κανόνες Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας.

Σε σχέση, τέλος, με την εθνικότητα και άλλα προσωπικά στοιχεία του θύτη που αναφέρονται στο ρεπορτάζ, ο/η παραπονούμενος/η αναφέρει πως «είναι αχρείαστες οι αναφορές στην καταγωγή του και αν είναι αιτητής πολιτικού ασύλου ή όχι. Αυτά αφορούν στην υποκίνηση μίσους ξεκάθαρα».

Στη δική του απάντηση, ο Αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Πολίτης», Μανώλης Καλατζής, ο οποιος υπογράφει το δημοσίευμα, σημειώνει πως η θέση του/της παραπονούμενου/ης για «υποκίνηση μίσους», λόγω αναφοράς στην ιδιότητα ή την καταγωγή του δράστη, «είναι ακόμα ένα αυθαίρετο συμπέρασμα του ατόμου που υπέβαλε τη καταγγελία».

Η πλειοψηφία της Επιτροπής εντοπίζει, στο συγκεκριμένο σημείο, παραβίαση των προνοιών της ειδικής διάταξης 12. Δυσμενείς Διακρίσεις, και τονίζει ότι με την αναφορά της καταγωγής οποιουδήποτε υπόπτου, κατηγορούμενου ή καταδικασθέντος σε ρεπορτάζ που αφορά σε εγκληματική ενέργεια άσχετη με την καταγωγή του πρωταγωνιστή, μπορεί να επιβαρυνθεί ακόμα περισσότερο το κλίμα που επικρατεί σε μεγάλο μέρος της κοινωνίας εναντίον των μεταναστών και των αιτητών ασύλου.

Προβληματικός τίτλος και ρεπορτάζ

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε σε τακτική συνεδρίασή της παράπονο (25_ 2102022) για δημοσίευμα της ιστοσελίδας «ToThemaOnline» που δημοσιεύθηκε την 1η Οκτωβρίου 2022 υπό τον τίτλο «Γυναίκα ξυλοκόπησε 7χρονο έξω από σχολείο στα Κοκκινοχώρια – "Θα σε σκοτώσω θα σε πνίξω εγώ" - "Απαθής ο Διευθυντής"» και αποφάσισε ομόφωνα ότι το ρεπορτάζ παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και συγκεκριμένα τις Γενικές και Ειδικές διατάξεις που αφορούν στην ακρίβεια και στην αντικειμενικότητα.

Σύμφωνα με τον παραπονούμενο στο ρεπορτάζ «χρησιμοποιούνται εξωκειμενικά τεχνάσματα που δραματοποιούν την κατάσταση και καταδικάζουν τον Διευθυντή». Και προσθέτει: «Ο τίτλος, που είναι αναπόσπαστο μέρος της είδησης, καταλογίζει ευθέως και χωρίς περιστροφές ή επιφυλάξεις μια αξιόποινη πράξη στον Διευθυντή».

Στη συνέχεια ο παραπονούμενος τονίζει πως «το ανώνυμο δημοσίευμα της ιστοσελίδας, υποστηρίζει πως ο Διευθυντής είχε ευθύνη σε μη σχολικό ωράριο και σε χώρο εκτός σχολείου, πράγμα αναληθές και εκτός κανονισμών των σχολείων».

Ο παραπονούμενος χαρακτηρίζει το ρεπορτάζ ως «μονοδιάστατο», καθώς «είναι σαφές ότι ο Δημοσιογράφος δεν προέβη σε διερεύνηση, αλλά αναπαρήγαγε αβασάνιστα και ατεκμηρίωτα μια φερόμενη καταγγελία».

Στην απάντηση του το Μέσο σημειώνει πως «στο κείμενο αναγράφεται, σε περισσότερες από μία περιπτώσεις, ότι τα γεγονότα αφορούν ισχυρισμούς συγγενικού προσώπου» και τονίζει πως «σε καμία περίπτωση δεν ήταν πρόθεση της συντακτικής ομάδας να τα υιοθετήσει». Ωστόσο, το Μέσο αποδέχεται ότι «μία μερίδα αναγνωστών, ενδεχομένως να έχει εκλάβει όχι ως καταγγελία αλλά ως γεγονός την "απάθεια του Διευθυντή".

Και προσθέτει: «Σαφώς θα έπρεπε να ερωτηθεί και η πλευρά της Διεύθυνσης, το οποίο καταλογίζεται ως δικό μας λάθος και γι’ αυτό οφείλουμε να απολογηθούμε και να δεσμευθούμε ότι αν επιθυμεί η άλλη πλευρά, μπορούμε να φιλοξενήσουμε με νέο άρθρο την άλλη άποψη.»

Στη συνέχεια το Μέσο επισημαίνει ότι πέραν του κανονισμού του σχολείου, τον οποίο επικαλείται ο παραπονούμενος σε σχέση με την μη εμπλοκή της Διεύθυνσης για επίλυση διαφορών εκτός σχολικού εδάφους, «υπάρχει και η κοινωνική - ηθική διάσταση, η οποία θα έπρεπε να ισχύει σε τέτοιες περιπτώσεις, με το σχολείο να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο ως φορέας καλλιέργειας παιδείας, με την εφαρμογή τρόπων διαμεσολάβησης για επίλυση των διαφορών των μαθητών, έχοντας γνώση του οικογενειακού περιβάλλοντος και των προσωπικών συνθηκών των μαθητών».

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, εξετάζοντας όλα τα δεδομένα, αποφάσισε ομόφωνα ότι το ρεπορτάζ παραβιάζει τον Κώδικα και συγκεκριμένα τη Γενική Διάταξη 10. Σύμφωνα με την οποία:

Ο σεβασμός της αλήθειας και του δικαιώματος του πολίτη για αντικειμενική, ολοκληρωμένη και έγκυρη πληροφόρηση αποτελεί υποχρέωση όλων των Μέσων και όλων των Δημοσιογράφων.

Το ρεπορτάζ παραβιάζει, επίσης, την Ειδική Διάταξη 1. Ακρίβεια, κατά την οποία:

1.1. Τα ΜΕ έχουν υποχρέωση να λαμβάνουν κάθε εύλογο μέτρο ώστε τα γεγονότα που παρουσιάζουν να χαρακτηρίζει η ακρίβεια.

1.2. Ο σεβασμός στο δικαίωμα του κοινού στην αλήθεια είναι το πρώτο καθήκον του/της Δημοσιογράφου. Για την εκτέλεση αυτού του καθήκοντος, ο/η Δημοσιογράφος θα υπερασπίζεται ανά πάσα στιγμή τις αρχές της ελευθερίας της έκφρασης, της ελευθερίας του λόγου και της ελευθεροτυπίας.

1.3. Τα ΜΕ μεριμνούν ώστε σε περίπτωση που δημοσιεύονται ανακριβείς, παραπλανητικές, φανταστικές ή διαστρεβλωτικές της αλήθειας ειδήσεις, πληροφορίες ή σχόλια να προχωρούν σε άμεση διόρθωση, διευκρίνιση ή/και απολογία.

1.4. Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι έχουν υποχρέωση να παρέχουν έγκυρη πληροφόρηση στον πολίτη και να μη χειραγωγούν τις ειδήσεις.

1.5. Η έννοια του επείγοντος ή της αμεσότητας στη διάδοση των πληροφοριών δεν υπερισχύει της επαλήθευσης των γεγονότων ή/και της επαλήθευσης των πηγών.

1.6. Η υποχρέωση των ΜΕ και των Δημοσιογράφων απέναντι στην ακρίβεια δεν επηρεάζει το δικαίωμά τους στην άσκηση κριτικής και στη σάτιρα, ούτε το δικαίωμά τους να εκφράζουν συγκεκριμένες θέσεις και να προβαίνουν σε αναλύσεις, ερμηνείες και σχόλια για γεγονότα.

Η Επιτροπή σημειώνει πως ο τίτλος, και το σύνολο του ρεπορτάζ, είναι προβληματικά, καθώς αφήνεται σαφέστατα να νοηθεί ότι ο Διευθυντής του σχολείου έμεινε απαθής μπροστά στο γεγονός στο οποίο αναφέρεται ο/η Δημοσιογράφος, χωρίς ωστόσο να εξηγεί ποιος προέβη σε μία τέτοια δήλωση ή σε ποιόν/ποιαν ανήκει η εκτίμηση πως ο Διευθυντής έμεινε απαθής.

Διαβάζοντας το ρεπορτάζ διαπιστώνει κανείς πως υπάρχει ασάφεια γενικότερα γι’ αυτούς με τους οποίους μίλησε ο/η Δημοσιογράφος για να εξασφαλίσει πληροφόρηση για τα τεκταινόμενα, άρα το επίθετο «απαθής» που αποδίδεται στον Διευθυντή προφανώς είναι συμπέρασμα του/της Δημοσιογράφου.

Το υπό εξέταση ρεπορτάζ είναι μονόπλευρο, καθώς δεν παρουσιάστηκε η άλλη άποψη για τα γεγονότα που περιγράφει, αλλά υιοθετήθηκαν χωρίς διασταύρωση όσα ισχυρίζεται ένα και μόνο πρόσωπο. Ο/Η Δημοσιογράφος κάνει, επίσης, αναφορά στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, χωρίς να έχει διασταυρώσει τον ισχυρισμό ότι έχουν όντως πρόβλημα με το πρόσωπο στο οποίο αναφέρεται το δημοσίευμα.

Η Επιτροπή σημειώνει πως για να μην θεωρείται ελλειμματικό το ρεπορτάζ θα έπρεπε ο/η Δημοσιογράφος να επιβεβαιώσει και με την Αστυνομία τον ισχυρισμό ότι έγινε καταγγελία για το συμβάν, και κατά πόσο έχει όντως ανοίξει σχετικό φάκελο προς διερεύνηση.

Κατά την εξέταση του δημοσιεύματος τονίστηκε πως ακόμα και αν θεωρηθεί ότι το ρεπορτάζ παρουσιάζει την άποψη ενός και μόνο προσώπου για τα γεγονότα, και τη μία και μόνο άποψη, με την οποία μπορεί να διαφωνεί οποιοσδήποτε, ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζονται τα γεγονότα στον τίτλο είναι σαφώς παραπλανητικός ή και διαστρεβλωτικός της αλήθειας, γεγονός που παραδέχεται και το ίδιο το Μέσο, το οποίο και απολογείται.

Ένας τίτλος ο οποίος έχει ως μόνο στόχο να κεντρίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, για να εξασφαλίσει στο Μέσο περισσότερη αναγνωσιμότητα, δεν μπορεί να θεωρείται ακριβής και αντικειμενική Δημοσιογραφία.

Επί του συγκεκριμένου, η ΕΔΔ χαιρετίζει την αναγνώριση του λάθους εκ μέρους του Μέσου, και καλεί όπως προχωρήσει σε διόρθωση του ρεπορτάζ, όπως προνοεί ο Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας.

Παραβίαση τρίων σημείων του Κώδικα

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας αποφάσισε ομόφωνα ότι το ρεπορτάζ με τίτλο «Προκλητικά τα επιδόματα αιτητών ασύλου - Ξεπερνούν τα 1000 ευρώ», που δημοσιεύθηκε στην διαδικτυακή «Famagusta News» και στην επίσης διαδικτυακή «Daily», στις 25 Μαΐου 2022, παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, και συγκεκριμένα, τις Ειδικές Διατάξεις 1. Ακρίβεια, 12. Δυσμενείς Διακρίσεις, αλλά και σημείο των Γενικών Διατάξεων.

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε σε τακτική συνεδρίασή της το παράπονο (16_270522), χωρίς να έχει λάβει απάντηση από το Μέσο, καθώς είχε παρέλθει ο προβλεπόμενος από το Καταστατικό και τον Κώδικα χρόνος των 15 ημερών που δίδεται στο Μέσο για να τοποθετηθεί επί του παραπόνου.

Σύμφωνα με την παραπονούμενη, το ρεπορτάζ παραθέτει πληροφορίες «που είναι παραπλανητικές». Η παραπονούμενη επισύναψε, μάλιστα, πίνακα για τα επιδόματα που δίδονται σε αιτητές ασύλου, και όπως αυτά αναγράφονται στην ιστοσελίδα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, και πρόσθεσε πως «το άρθρο περιέχει διάφορες αστήριχτες αναφορές για τον δήθεν πολυτελή τρόπο ζωής των αιτητών ασύλου παραθέτοντας ως πηγές «Στοιχεία που έλαβε το Famagusta News», με στόχο να διασπείρει την έχθρα κατά των αιτητών ασύλου και το ρατσιστικό μίσος».

Η Επιτροπή αποφάσισε ομόφωνα ότι το άρθρο παραβιάζει την Ειδική Διάταξη 1. Ακρίβεια, την Ειδική Διάταξη 12. Δυσμενείς Διακρίσεις, αλλά και την πρόνοια από τις Γενικές Διατάξεις που αφορά στον επαγγελματισμό και το ήθος των δημοσιογράφων και λειτουργών των Μέσων Ενημέρωσης.

Σύμφωνα με τον Κώδικα και την Ειδική Διάταξη 1. Ακρίβεια:

«Τα ΜΜΕ μεριμνούν ώστε να μη δημοσιεύονται ανακριβείς, παραπλανητικές, φανταστικές ή διαστρεβλωτικές της αλήθειας ειδήσεις, πληροφορίες ή σχόλια. Σε περίπτωση που έχει συμβεί κάτι τέτοιο χωρούν σε άμεση διόρθωση ή και απολογία.

Τα ΜΜΕ ενώ έχουν δικαίωμα να προβαίνουν σε αναλύσεις και να υποστηρίζουν συγκεκριμένες θέσεις, εν τούτοις θα πρέπει να καθιστούν σαφή τη διάκριση μεταξύ γεγονότος και ερμηνείας, σχολίου ή εικασίας. Τα ΜΜΕ και οι λειτουργοί των έχουν υποχρέωση να παρέχουν έγκυρη πληροφόρηση στους καταναλωτές.»

Η Επιτροπή σημειώνει πως ο δημοσιογράφος προβάλλει στο ρεπορτάζ του λάθος στοιχεία και αυθαίρεται καταλήγει στα συμπεράσματά του, με αποτέλεσμα ο λόγος του να εξελίσσεται σε ρατσιστικό, παραβιάζοντας και την Ειδική Διάταξη 12. Δυσμενείς Διακρίσεις.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, το ρεπορτάζ πάσχει και λόγω της γλώσσας (συγκεκριμένα της χρήσης φράσεων όπως «προκλητικά τα επιδόματα των αιτητών ασύλου», που εμφανίζεται και στον τίτλο) όπως και λόγω και του ύφους που χρησιμοποιεί σε όλο το ρεπορτάζ, καθώς ο δημοσιογράφος καλλιεργεί, εμμέσως πλην σαφώς, συγκεκριμένο κλίμα ρατσισμού και μίσους κατά των μεταναστών οι οποίοι λαμβάνουν επιδόματα από το κράτος.

Εικόνα ρατσισμού δημιουργεί και η χρήση των λέξεων «προκλητικό» και «αλλοδαπός» στην ίδια πρόταση.

Σύμφωνα με την Ειδική Διάταξη 12. Δυσμενείς Διακρίσεις:

«Τα ΜΜΕ αποφεύγουν οποιαδήποτε απ’ ευθείας ή άλλη αναφορά ή ενέργεια εναντίον προσώπου η οποία περιέχει στοιχεία προκατάληψης με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική προέλευση,

την περιουσία, την καταγωγή, την ηλικία, το φύλο και το προσωπικό

καθεστώς, περιλαμβανομένης της φυσικής ή διανοητικής ασθένειας ή αναπηρίας.

Ο χλευασμός, η διαπόμπευση και ο διασυρμός ατόμων ή ομάδων είναι ανεπίτρεπτος.»

Η Επιτροπή τονίζει πως τα στερεότυπα στη γλώσσα και στην κάλυψη συγκεκριμένων θεμάτων, όπως και το χαμηλό επαγγελματικό επίπεδο δημοσιογράφων και Μέσων, μπορεί να οδηγήσει τους αναγνώστες σε λάθος συμπεράσματα, άρα καλλιεργούν ή και διαιωνίζουν τις ρατσιστικές νοοτροπίες. Ακόμα και αν οι αριθμοί στο συγκεκριμένο ρεπορτάζ είναι σωστοί, η γλώσσα που χρησιμοποιείται αγγίζει τα όρια του λαϊκισμού. Γι’ αυτό και η Επιτροπή εντοπίζει παραβίαση και της πρόνοιας των Γενικών Διατάξεων του Κώδικα στο σημείο που αναφέρει:

«Το ήθος, η αξιοπρέπεια και εντιμότητα, η διαγωγή, η συμπεριφορά και το επαγγελματικό επίπεδο των λειτουργών θα πρέπει να είναι της υψηλότερης δυνατής στάθμης.»

Καμία παραβίαση στο ρεπορτάζ του "Φ"

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο και αποφάσισε ομόφωνα ότι το δημοσίευμα στην εφημερίδα Φιλελεύθερος με τίτλο «Βλέπω εμπόδια στα όνειρά μου - Κραυγή αγωνίας από 24χρονη» (ημερομηνίας δημοσίευσης 01 Απριλίου 2022), το οποίο υπογράφει η δημοσιογράφος Μαριλένα Παναγή, δεν παραβιάζει καμία διάταξη του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας.

Το ρεπορτάζ της εφημερίδας αφορούσε στην ανάδειξη της δύσκολης θέσης στην οποία βρέθηκαν οι ασθενείς με εγκεφαλική παράλυση, μετά την απόφαση του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας για μείωση του αριθμού των φυσιοθεραπειών που δικαιούνται τα άτομα με αναπηρίες, όπως αυτή παρουσιάστηκε στην Επιτροπή Υγείας της Βουλής. Η ΕΔΔ εξέτασε το παράπονο (10_3_4_2022) για το συγκεκριμένο ρεπορτάζ και την απάντηση του μέσου, σε τακτική της συνεδρία, και αποφάσισε πως δεν υπάρχει καμία παραβίαση του Κώδικα, καθώς η δημοσιογράφος κατέγραψε αναφορές που έγιναν ενώπιον της Επιτροπής Υγείας της Βουλής, και όσα από τα πολλά που λέχθηκαν έκρινε ότι στήριζαν το θέμα που επέλεξε να αναδείξει.

Σύμφωνα με το παράπονο το άρθρο «όχι μόνο καταγράφει άκρως λανθασμένες πληροφορίες για το θέμα των φυσιοθεραπειών, αλλά επίσης καταγράφει ένα ΚΑΡΑΜΠΙΝΑΤΟ ΨΕΜΑ – ‘’Οι εκπρόσωποι των διαφόρων συνδέσμων που συμμετείχαν στη συνεδρίαση υποστήριξαν ότι η συγκεκριμένη απόφαση δεν ελήφθη στη βάση επιστημονικών κριτηρίων’’, κάτι το οποίο, ωστόσο, διέψευσαν οι επηρεαζόμενοι επαγγελματίες υγείας».

Στη συνέχεια ο παραπονούμενος χαρακτηρίζει την καταγραφή ως άκρως προσβλητική για τους επαγγελματίες υγείας που ασχολούνται με παιδιά με εγκεφαλική παράλυση».

Και προσθέτει: «Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως είναι το γεγονός ότι την ίδια μέρα που δημοσιεύθηκε το άρθρο, ενημερώθηκε για τα ανωτέρω ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας τόσο τηλεφωνικώς όσο και με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο το οποίο αποστάληκε από την εκπρόσωπο του συνδέσμου Αγκαλιά Ελπίδας τόσο στον ίδιο όσο και στην δημοσιογράφο. Λυπάμαι να παρατηρήσω ότι μέχρι και αυτή τη στιγμή που γράφω το μήνυμα αυτό, το άρθρο ΔΕΝ έχει αποσυρθεί ούτε έχει τροποποιηθεί για να αφαιρεθούν τα ψεύδη που καταγράφει τουλάχιστον όσον αφορά τους επαγγελματίες υγείας».

Στην απάντησή της η δημοσιογράφος αναφέρει πως «τόσο ο τίτλος, όσο και η πρόταξη του συγκεκριμένου κειμένου καταδεικνύουν ξεκάθαρα τις προσθέσεις μου ως δημοσιογράφος αλλά και τις προθέσεις της εφημερίδας, που δεν ήταν άλλες από την ανάδειξη της δύσκολης θέσης στην οποία βρέθηκαν οι ασθενείς μετά την υπό συζήτηση απόφαση του ΟΑΥ για μείωση του αριθμού των φυσιοθεραπειών που δικαιούνται τα άτομα με αναπηρίες.

Αυτός άλλωστε ήταν και ο σκοπός της δημοσιοποίησης του θέματος από τους ίδιους τους εμπλεκόμενους συνδέσμους. Για αυτό το λόγο συνεδρίασε και η Επιτροπή Υγείας της Βουλής».

Και προσθέτει: «Εάν οι προθέσεις μας ήταν διαφορετικές, τότε το κείμενο δεν θα πρότασσε την κραυγή αγωνίας της 24χρονης κοπέλας που συμμετείχε στην συγκεκριμένη συνεδρίαση της Επιτροπής. Άρα θεωρώ ότι ως δημοσιογράφος, στο χώρο που μου παραχωρήθηκε για να μεταφέρω τα όσα έγιναν στην Βουλή, μετέδωσα ακριβώς τον στόχο αλλά και την ουσία του θέματος».

Για την αναφορά της σε «επαγγελματίες υγείας» με την διευκρίνιση «οι επηρεαζόμενοι επαγγελματίες υγείας» η δημοσιογράφος σημειώνει πως «παρέπεμπε στους φυσιοθεραπευτές και στην αναφορά της εκπροσώπου του συνδέσμου τους, την οποία ο ίδιος ο παραπονούμενος περιγράφει στο παράπονο του, γεγονός που μεταξύ άλλων αποδεικνύει και το γεγονός ότι και ο ίδιος κατανόησε το τι ακριβώς περιγράφεται στο συγκεκριμένο κείμενο».

Τέλος σημειώνει πως «με βάση τα πιο πάνω είναι νομίζω ξεκάθαρο πως δεν θα χωρούσε απόσυρση ή τροποποίηση. Εννοείται βεβαίως πως έχουν κάθε δικαίωμα να εκφράσουν τις θέσεις τους επί του θέματος ως απάντηση».

Ο σεβασμός της αλήθειας και του δικαιώματος του πολίτη για αντικειμενική, ολοκληρωμένη και έγκυρη πληροφόρηση αποτελεί υποχρέωση όλων των Μέσων και των λειτουργών των

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας αποφάσισε ομόφωνα ότι το παράπονο (9_31_3_2022) που εξέτασε σχετικά με δημοσίευμα της ιστοσελίδας «Reporter» με τίτλο «Φοβερές καταγγελίες για… εισβολή μεταναστών σε διαμερίσματα – Επιστολή σε Νουρή», ημερομηνίας 22/03/2022, παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και συγκεκριμένα πρόνοιες των Γενικών Διατάξεων και την Ειδική Διάταξη 12: Δυσμενείς Διακρίσεις.

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε σε συνεδρίασή της το παράπονο που έλαβε (9_31_3_2022) για το δημοσίευμα της ιστοσελίδας Reporter με τίτλο «Φοβερές καταγγελίες για …εισβολή μεταναστών σε διαμερίσματα – Επιστολή σε Νουρή», ημερομηνίας 22/03/2022, καθώς και την απάντηση του Μέσου.

Σύμφωνα με τους παραπονούμενους, το δημοσίευμα «προβαίνει σε ψευδή και/ή ανακριβή αναφορά γεγονότων και/ή δυσφημιστικό δημοσίευμα σε βάρος των πελατών μας (ΣΣ ιδιοκτήτες υποστατικού), τους οποίους και στοχοποιεί».

Σημειώνουν πως η εισαγωγή του άρθρου είναι «εντελώς παραπλανητική και αναληθής, καθότι γίνεται αναφορά σε παράνομους αλλοδαπούς τους οποίους οι πελάτες μας μετέφεραν από το συγκρότημα διαμερισμάτων τους στη Χλώρακα σε άλλους χώρους. Τα πραγματικά γεγονότα ωστόσο, είναι ότι πρόκειται για πρόσωπα, τα οποία δεν ξεπερνούν τους 40 σε αριθμό, και τα οποία είναι όλοι τους μετανάστες, νόμιμα διαμένοντες στη Δημοκρατία και κάτοχοι κάρτας αλλοδαπών, η οποία τους παραχωρήθηκε από τη Δημοκρατία».

Επιπλέον στο παράπονο γίνεται αναφορά στις δηλώσεις του Κοινοτάρχη του χωριού Έμπα, οι οποίες χαρακτηρίζονται ως ψευδείς, αλλά και στις συνθήκες διαβίωσης των αλλοδαπών, με τον ισχυρισμό ότι «δεν είναι «συνθήκες εξαθλίωσης» όπως ισχυρίζεται το άρθρο, αλλά ικανοποιητικές».

Αναφορικά με συνδέσμους (links) που παρατίθενται στο δημοσίευμα και παραπέμπουν σε άλλα ρεπορτάζ με την ίδια θεματική, οι παραπονούμενοι ισχυρίζονται ότι οι συγκεκριμένοι σύνδεσμοι «εκτός του ότι είναι παραπλανητικοί, συνιστούν ρητορική μίσους ή/και ρατσιστική ρητορική σε βάρος των αλλοδαπών στην κοινότητα της επαρχίας Πάφου».

Στην απάντησή της, η αρχισυντάκτρια του Reporter, Ντίνα Κλεάνθους, αναφέρει πως «όλες οι πληροφορίες που καταγράφονται στο ρεπορτάζ αναφορικά με τους αλλοδαπούς, πηγάζουν από ενημέρωση που έτυχε ο δημοσιογράφος από αρμόδιους, οι οποίοι δεν θέλησαν να μιλήσουν επώνυμα».

Για τις δηλώσεις του Κοινοτάρχη Έμπας, επισημαίνει πως «ο δημοσιογράφος, ως όφειλε, είχε επικοινωνία με τον Κοινοτάρχη του χωριού… Τα όσα αναφέρει στις δηλώσεις του ο κ. Αντώνης Νικηφόρου, είναι οι δικοί του ισχυρισμοί, τους οποίους προβάλει δημόσια και μεταφέρθηκαν αυτολεξεί, εξού και βρίσκονται σε εισαγωγικά ή σε άλλα σημεία γίνεται αναφορά από τον δημοσιογράφο, πως ο ίδιος ο καταγγελλόμενος «αναφέρει», «καταγγέλλει», «υποστηρίζει» κτλ».

Σε ό,τι αφορά τα links, η κ. Κλεάνθους σημειώνει πως αυτή «είναι μια πρακτική που ακολουθεί ο REPORTER, χωρίς να σημαίνει πως έχουν σχέση με την υπόθεση». Και προσθέτει: «…σε καμία περίπτωση δεν δημοσιεύονται πληροφορίες χωρίς να διασταυρωθούν και χωρίς να υπάρχει επικοινωνία με αρμόδιο ή εμπλεκόμενο πρόσωπο και οι οποιεσδήποτε αναφορές περί σκόπιμης παραπληροφόρησης απορρίπτονται κατηγορηματικά.»

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξετάζοντας όλα τα δεδομένα αποφάσισε ΟΜΟΦΩΝΑ ότι το δημοσίευμα παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, και συγκεκριμένα την Ειδική Διάταξη 12: Δυσμενείς Διακρίσεις, σύμφωνα με την οποία:

Τα Μ.Μ.Ε. αποφεύγουν οποιαδήποτε απ’ ευθείας ή άλλη αναφορά ή ενέργεια εναντίον προσώπου η οποία περιέχει στοιχεία προκατάληψης με βάση στη φυλή, το χρώμα, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική προέλευση, την περιουσία, την καταγωγή, το φύλο και το προσωπικό καθεστώς, περιλαμβανομένης της φυσικής ή διανοητικής ασθένειας ή αναπηρίας. Ο χλευασμός, η διαπόμπευση και ο διασυρμός ατόμων ή ομάδων είναι ανεπίτρεπτος.

Η Επιτροπή κρίνει, επίσης, πως ότι το άρθρο παραβιάζει και τις Γενικές Διατάξεις ότι «…ο σεβασμός της αλήθειας και του δικαιώματος του πολίτη για αντικειμενική, ολοκληρωμένη και έγκυρη πληροφόρηση αποτελεί υποχρέωση όλων των Μέσων και των λειτουργών των». Και αυτό, εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιεί ο δημοσιογράφος τη γλώσσα για να παρουσιάσει τις πληροφορίες του. Ο τρόπος γραφής του ρεπορτάζ είναι αυτός που μετατρέπει τον δημοσιογραφικό λόγο σε ρατσιστικό, αντί αντικειμενικό, έστω κι αν ο δημοσιογράφος γράφει αληθινά γεγονότα και μαρτυρίες.

Λέξεις και φράσεις όπως «παράνομοι μετανάστες» αντί «αιτητές ασύλου» ή απλώς «μετανάστες», «Λερναία Ύδρα» και «εισβολή», κακώς χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν την κατάσταση.

Πρόσθετα, η Επιτροπή υποδεικνύει πως η παράθεση ή αναμετάδοση δηλώσεων οποιουδήποτε προσώπου με ρατσιστικό περιεχόμενο δεν αναστέλλει ούτε ακυρώνει την ευθύνη των δημοσιογράφων και των Μέσων απέναντι στον Κώδικα και τη Δεοντολογία. Οι δημοσιογράφοι οφείλουν να μην αναπαράγωγουν ρατσιστικές αναφορές και λόγο που μπορεί να συνιστά ρητορική μίσους.

Τέλος, με αφορμή το εν λόγω παράπονο, η Επιτροπή υπενθυμίζει πως οι δημοσιογράφοι πρέπει να είναι προσεκτικοί στις αναφορές τους σε πολίτες τρίτων χωρών, οι οποίοι βρίσκονται στην Κύπρο, και να αποφεύγουν λέξεις και φράσεις όπως «παράνομοι μετανάστες» ή/και «λαθρομετανάστες».

Σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική, οι λειτουργοί των ΜΜΕ θα πρέπει να κάνουν τη διάκριση, αν πρόκειται για: οικονομικούς μετανάστες, πολιτικούς πρόσφυγες, αιτητές πολιτικού ασύλου, παράτυπους μετανάστες, άτομα που είναι θύματα εμπορίας ανθρώπων (trafficking), ή άτομα που βρίσκονται υπό την προστασία του κράτους για οποιοδήποτε λόγο.

Υπενθυμίζεται, παράλληλα, ότι ο όρος που προκρίνουν διεθνείς φορείς προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για μετανάστες που εισέρχονται ή διαμένουν σε μια χώρα χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα, είναι «παράτυποι μετανάστες» ή «μετανάστες χωρίς χαρτιά».

Ανεπίτρεπτος ο εκφοβισμός δημοσιογράφων

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (7_22_3_2022) για άρθρο του Διευθυντή Σύνταξης της εφημερίδας «Φιλελεύθερος», Άριστου Μιχαηλίδη, με τίτλο «Το ξέπλυμα της τουρκικής εισβολής πήρε νέες διαστάσεις» (ημερομηνία δημοσίευσης 18 Μαρτίου 2022), και αποφάσισε ομόφωνα ότι δεν υπάρχει καμία παραβίαση του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας.

Το άρθρο σχολίαζε αναφορές που είχαν περιληφθεί σε έκδοση των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας, με τίτλο «Χριστόφορος Σάββα: Πρόωρα Παρών», η οποία, σύμφωνα με τους παραπονούμενους, αποτελούσε κείμενο έκδοσης για τη συμμετοχή της Κύπρου στην Μπιενάλε Βενετίας το 2019.

Κατά την άποψη των παραπονουμένων, «η καταγγελία βασίζεται στην τακτική εκφοβισμού που υιοθετεί ο δημοσιογράφος ενάντια στην ελεύθερη έκφραση του γραπτού λόγου της θεωρίας της τέχνης και των εικαστικών τεχνών στην Κύπρο». Εξέφραζαν, παράλληλα, την εκτίμηση ότι «η ανεκτικότητα τέτοιου είδους συμπεριφορών δημοσιογράφων και μάλιστα διευθυντών σύνταξης, με την εξουσία που τους απονέμεται, αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα και με επαγγελματισμό, θα οδηγήσει σε περαιτέρω καλλιέργεια του ελέγχου. Ένας τέτοιος έλεγχος μας απομακρύνει από την γνησιότητα της τέχνης και της σύνδεσης του τόπου μας με διεθνείς οργανισμούς, εκθέσεις και Μπιενάλε, που το μόνο που αναζητούν είναι εξαιρετικής ποιότητας προτάσεις σύγχρονης τέχνης από τις οποίες αποπνέουν πρωτίστως δημοκρατικότητα και ευαισθησία σε κοινωνικά θέματα».

Στην απάντησή του ο Διευθυντής Σύνταξης της εφημερίδας «Φιλελεύθερος», Άριστος Μιχαηλίδης, ανέφερε πως «το κείμενο για το οποίο γίνεται το παράπονο είναι ένα άρθρο γνώμης. Διευκρινίζω πως είναι σχόλιο πολιτικό, που αφορά το Κυπριακό και αναφέρεται σε κείμενο κοινωνιολόγου και σε κάθε περίπτωση δεν έχει σχέση με τη θεωρία της τέχνης και τις εικαστικές τέχνες, όπως αναφέρεται στην καταγγελία».

Πρόσθεσε: «Δεν ασχολήθηκα με αυτά στα οποία αναφέρεται. Μάλιστα, το κείμενο που σχολιάζω το αναδημοσιεύω ολόκληρο στη στήλη μου».

Και εξηγεί: «Αυτό που επέκρινα, με σαφήνεια θέλω να πιστεύω, είναι την ενέργεια του υπουργείου Παιδείας να χρηματοδοτήσει (από τις τσέπες μας) και να εκδώσει και να διανέμει στο εξωτερικό προς ενημέρωση ξένων ένα βιβλίο στο οποίο υπάρχουν κείμενα που παραπλανούν κατά τη γνώμη μου τους ξένους αναγνώστες γύρω από την εισβολή και την κατοχή, το βασικό πρόβλημα του τόπου μας. Αν αυτό το βιβλίο εκδόθηκε με αφορμή τη συμμετοχή της Κύπρου στη Μπιενάλε Βενετίας του 2019, δεν σημαίνει ότι τα σχόλιά μου αφορούν την Μπιενάλε ή τις εικαστικές τέχνες».

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, αποφάσισε ομόφωνα ότι στο άρθρο δεν εντοπίζεται παραβίαση του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας.

Ως εκ της αρχής, η Επιτροπή επισημαίνει και αναγνωρίζει ότι, σε περιπτώσεις σχολίου, άποψης, άρθρου γνώμης ή σάτιρας, ο δημοσιογράφος διατηρεί την ελευθερία να εκφράσει την προσωπική άποψή του, ακόμα και αν με αυτήν διαφωνεί οποιοσδήποτε από το αναγνωστικό κοινό. Όπως και διατηρεί την ελευθερία χρήσης ακόμα και ακραίων εκφράσεων, πάντα στο πλαίσιο της Δεοντολογίας.

Η Επιτροπή σημειώνει, παράλληλα, την πρόνοια στις Γενικές Διατάξεις του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας που αφορά στον σεβασμό του δικαιώματος της ελεύθερης έκφρασης του δημοσιογράφου, ως αναγκαίας προϋπόθεσης για την ορθή ενημέρωση του κοινού. Όπως αναγνωρίζει και το δικαίωμα των παραπονουμένων να υιοθετούν άλλη άποψη από αυτήν που ελεύθερα εξέφρασε ο αρθρογράφος.

Τέλος, η Επιτροπή επισημαίνει πως, σύμφωνα με τις Γενικές Διατάξεις του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας «…παρεμβάσεις στο έργο των λειτουργών των ΜΜΕ και

εκφοβισμός ή απόπειρα εκφοβισμού ή επηρεασμού τους, με δηλώσεις ή άλλως πως, είναι ανεπίτρεπτες…».

Ο σεξιστικός λόγος και η χρήση στερεοτυπικής γλώσσας πρέπει να αποφεύγονται

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας αποφάσισε ομόφωνα ότι το άρθρο που δημοσιεύθηκε στη διαδικτυακή σελίδα 24news, με ημερομηνία 18 Μαρτίου 2022 και τίτλο «Οι κουνιάδες Διευθύντριες Βουλής - Τμ. Αρχαιοτήτων επέβαλαν αναβολή ψήφισης Υφ. Πολιτισμού και η Αννίτα… σιγόνταρε» παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και τη διάταξη που αφορά στις ΔΥΣΜΕΝΕΙΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ. Συγκεκριμένα στην Ειδική Διάταξη 12 αναφέρεται ότι: «Τα Μ.Μ.Ε. αποφεύγουν οποιαδήποτε απ’ ευθείας ή άλλη αναφορά ή ενέργεια εναντίον προσώπου η οποία περιέχει στοιχεία προκατάληψης με βάση το φύλο».

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, κατά την τελευταία της συνεδρίαση, εξέτασε παράπονο (6_22_3_2022) του Μεσογειακού Ινστιτούτου Μελετών Κοινωνικού Φύλου για το περιεχόμενο της στήλης «Πιστολέρο». Εξέτασε, επίσης, την απάντηση του αρθρογράφου. Η απόφαση λήφθηκε ερήμην του Μέσου, καθώς είχε παρέλθει η περίοδος που δίδεται σύμφωνα με το Καταστατικό της ΕΔΔ, για άσκηση του δικαιώματος για απάντηση. Ως εκ τούτου λήφθηκε υπόψη μόνο η απάντηση που έστειλε ο αρθρογράφος.

Στο παράπονο αναφέρεται ότι «το άρθρο βρίθει σεξιστικών στερεοτύπων και χλευασμού σε βάρος γυναικών», σημειώνοντας ότι τα πιο κάτω αποσπάσματα «καταδεικνύουν τον κατάφωρο σεξισμό»:

• «Μα τι είναι η Βουλή κύρια Αννιτούλα μας; Κομμωτήριο και δεν έπιασε η βαφή; Εκτός κι αν νομίζεις ότι μιλάς με τις φίλες σου για το καινούριο λουκ ή το ωραίο φόρεμα ή το αδυνάτισμα τους».
• «Προφανώς και το Σ/Κ η Αννιτούλα μαζί με την χωριανή της Τασούλα , Διευθύντρια της Βουλής θα πάνε σε κάποιο εστιατόριο της Λάρνακας, όπου θα είναι και η κουνιαδούλα για να πιουν κρασάκι για την νίκη τους».
• «Προφανώς και πέραν από τις κουνιαδούλες έδρασαν και άλλοι στο παρασκήνιο και έπεισαν την Αννιτούλα που ακόμη νομίζει ότι είναι κοινοτική σύμβουλος (ε, δεν μπορούμε να πούμε αζίνα, από το αζάς) στους Τρούλους και όχι επικεφαλής της νομοθετικής εξουσίας».
• «Και η πρόταση νόμου για τα λόμπι ανήκε στην Ρένα Χ. Θα κάτσουν όμως δίπλα - δίπλα τα κορίτσια να μας δώσουν τα φώτα τους».

Στο παράπονο τονίζεται ότι «το άρθρο χλευάζει τις γυναίκες και τις παρουσιάζει με γνωστά υποτιμητικά και απαξιωτικά στερεότυπα του φύλου όπως: αφελείς, επικεντρωμένες στην εμφάνιση, κάνει λόγο για «κορίτσια» ενώ αναφέρεται σε γυναίκες πολιτικούς, αναφέρεται στην Πρόεδρο της Βουλής πέντε φορές με το υποκοριστικό όνομα «Αννιτούλα», πρακτική που αφαιρεί κύρος. Μεταφέρει τις γυναίκες από τον χώρο της πολιτικής και της Βουλής σε χώρους που στερεοτυπικά «ανήκουν» οι γυναίκες π.χ. στο κομμωτήριο, το εστιατόριο. Το άρθρο επίσης μεταφέρει τον λόγο των γυναικών από τον δημόσιο διάλογο στην ιδιωτική σφαίρα».

Τέλος, το Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου επισημαίνει, στο παράπονό του, ότι «ο σεξισμός στον λόγο των ΜΜΕ αναπαράγει και συντηρεί την άνιση σχέση των φύλων στην κοινωνία. Ειδικά για τον σεξισμό των ΜΜΕ σε βάρος γυναικών πολιτικών έχουμε πληθώρα ερευνητικών αναφορών που υποστηρίζουν ότι επηρεάζει αρνητικά τη συμμετοχή των γυναικών στη δημόσια ζωή, γεγονός που ενισχύει τις πατριαρχικές δομές της εξουσίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η χώρα μας, βρίσκεται σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων, στις χαμηλότερες βαθμίδες σε σχέση με την ισότητα στον τομέα της πολιτικής εξουσίας (EIGE, 2021)».

Στην απάντησή του ο αρθρογράφος σημειώνει χαρακτηριστικά: «Θαυμάζω την υπομονή σας με διάφορους αθκιασερούς που ευτελίζουν και τον ορισμό του παραπόνου και την αποστολή σας. Υπό το ομιχλώδες σεξιστικό ρίχνουν ότι τους κατέβει και παραπονιούνται εκ μέρους άλλων. Ας ρωτήσουν την Πρόεδρο της Βουλής αν ενοχλείται με το υποκοριστικό ΑΝΝΙΤΟΥΛΑ. Ξέρω ότι η αποκάλυψη μέσω του εν λόγω δημοσιεύματος ενόχλησε πολλούς γατί χάλασε την μανέστρα του κατεστημένου, δεν θα τους κάνω την χάρη να σιωπήσω».

Και προσθέτει: «Είμαι λάτρης του γυναικείου φύλου και ΟΥΔΕΠΟΤΕ μείωσα ή προσέβαλα οποιαδήποτε πολιτικό ή συνάδελφο ή κυρία στην ζωή μου. Και είναι προσβλητικό για μένα κάποιοι που κρύβονται στην ανωνυμία και για να δικαιολογήσουν τους μισθούς τους να δίνουν από καθέδρας υποδείξεις. Είμαι 35 χρόνια στην δημοσιογραφία και επικαλούμαι ως μάρτυρες και τους συναδέλφους μου στην Επιτροπή Δεοντολογίας εάν καταφέρθηκα σε βάρος οποιασδήποτε κυρίας. Κριτική βεβαίως και κάνω. Δηλαδή τα κορίτσια του Μεσογειακού Ινστιτούτου γιατί δεν έκαναν παράπονα γιατί αποκαλείται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ΝΙΚΑΡΟΣ; Όσο για τα περί καλλωπισμού ας μην ενοχοποιήσουμε και την αρχέγονη προσπάθεια των γυναικών να προσέχουν την εμφάνιση τους. Όσοι δε δεν έχουν χιούμορ κρίμα. Δεν έχουμε χρόνο για να εξηγήσουμε την αξία του στην ζωή μας».

Τα μέλη της Επιτροπής ομοφωνούν ότι η γλώσσα, το ύφος και οι χαρακτηρισμοί του αρθρογράφου έχουν ξεκάθαρα προσβλητικό χαρακτήρα, προάγουν και αναπαράγουν στερεότυπα τα οποία χρησιμοποιούνται διαχρονικά για τον υποβιβασμό των γυναικών και τον εξοστρακισμό τους από τον δημόσιο βίο και τα κέντρα λήψης αποφάσεων.

Η Επιτροπή επαναλαμβάνει αυτό που τόνισε κατ’ επανάληψη και σε άλλες αποφάσεις, ότι δηλαδή τάσσεται ανεπιφύλακτα υπέρ της προστασίας του δικαιώματος της άσκησης κριτικής και της σάτιρας. Την ίδια ώρα, όμως, δεν μπορεί αυτό το δικαίωμα να υπερισχύει οποιουδήποτε άλλου δικαιώματος, ούτε και μπορεί να χρησιμοποιείται προσχηματικά για να νομιμοποιεί την αναμόχλευση προσβλητικών και βλαπτικών κοινωνικών στερεοτύπων, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση.

Ο αρθρογράφος επικαλείται την προσωπική του πορεία στη δημοσιογραφία και την προσωπική του στάση ζωής απέναντι στο γυναικείο φύλο για να τεκμηριώσει το γεγονός ότι δεν είχε κακή πρόθεση. Ο σεξισμός, όμως, δεν προέρχεται κατά ανάγκη από μίσος ή αντιπάθεια προς το γυναικείο φύλο, ούτε και έχει πάντα συνειδητό στόχο να βλάψει και να επηρεάσει αρνητικά. Συχνά είναι μια «κληρονομική» τάση γενίκευσης κάποιων χαρακτηριστικών του φύλου και η απόδοση σε αυτά συγκεκριμένης αρνητικής ερμηνείας. Για παράδειγμα, ο αρθρογράφος κάνει λόγο για μια «αρχέγονη προσπάθεια των γυναικών να προσέχουν την εμφάνιση τους» και αυτή την πεποίθηση του την χρησιμοποιεί σε ολόκληρο το άρθρο για να μειώσει μία γυναίκα.

Ο σεξιστικός λόγος και η χρήση στερεοτυπικής γλώσσας είναι πρακτικές βαθιά ριζωμένες στην κοινωνία, χωρίς πάντα να «εξετάζονται» από τη λογική, με αποτέλεσμα να διαιωνίζονται ακόμη και ασυνείδητα. Ως Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας θεωρούμε πολύ σημαντικό για κάθε δημοσιογράφο να βρίσκεται σε μια διαρκή διαδικασία επανεξέτασης και αναθεώρησης των πεποιθήσεων της εποχής στην οποία ζει, να αξιολογεί και ακόμη να αμφισβητεί στάσεις στην κοινωνία που είναι προβληματικές και βάσει αυτού να εξελίσσει τον δημοσιογραφικό του/της λόγο.

Η εξέλιξη της δημοσιογραφικής γλώσσας, είτε ακολουθεί, είτε προπορεύεται των κοινωνικών αλλαγών, μπορεί να καταστεί ένα πολύτιμο εργαλείο για την καταπολέμηση πεποιθήσεων οι οποίες αποδεδειγμένα δεν ανταποκρίνονται πια στο σύγχρονο κοινωνικό περιβάλλον και τρόπο ζωής. Ως δημοσιογράφοι αισθανόμαστε μεγάλη την ευθύνη για αυτό το ρόλο ειδικά όταν η γλώσσα που χρησιμοποιούμε αγγίζει θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων -και στην προκειμένη περίπτωση- την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών και την προώθηση της ισότητας των φύλων σε όλους τους τομείς.

Πολλαπλές παραβιάσεις του Κώδικα σε εκπομπή του "Sigma"

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας αποφάσισε ομόφωνα ότι σημειώθηκαν παραβιάσεις του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, σε συζήτηση στην εκπομπή «Μεσημέρι και κάτι» του τηλεοπτικού σταθμού «Sigma», που προβλήθηκε στις 3 Μαρτίου 2022, και αφορούσε σε υπόθεση απαγωγής 5χρονου παιδιού, για την οποία η αστυνομία διενεργούσε έρευνα εναντίον της μητέρας και της γιαγιάς του.

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε το παράπονο (3_3_3_2022) καθώς και την επίσημη απάντηση του τηλεοπτικού σταθμού «Sigma».

Σύμφωνα με την παραπονούμενη, «(….) ο δικηγόρος του πατέρα του μικρού σε ζωντανή παρέμβαση του έκρινε σκόπιμο να αναφερθεί στην ψυχική υγεία της μητέρας του παιδιού χρησιμοποιώντας ορολογία που υπονοεί διαταραχή προσωπικότητας της μητέρας. Ο νομικός σύμβουλος αναφέρθηκε σε διχασμένη προσωπικότητα της μητέρας χρησιμοποιώντας, για να δώσει βαρύτητα στο λόγο του, αποτελέσματα ειδικών ψυχικής υγείας που κατά τον ίδιο εξέτασαν τη μητέρα».

Και συνεχίζει: «Ο παρουσιαστής της εκπομπής δεν απέφυγε τη στοχοποίηση και δεν παρενέβη ώστε ο Δικηγόρος του πατέρα του μικρού παιδιού να διακόψει οποιαδήποτε αναφορά στην ψυχική υγεία της μητέρας, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία ειδικών τα αποτελέσματα των οποίων έχει στη διάθεση του για λόγους και μόνο που αφορούν το δικαστήριο και όχι την κοινή γνώμη.»

Τέλος η παραπονούμενη καταγγέλλει τον δικηγόρο, αλλά ειδικότερα τον παρουσιαστή «που φαίνεται πως δεν γνωρίζει τους κώδικες δεοντολογίας του λειτουργήματός του και που αφορούν στην ψυχική υγεία και επέτρεψε στον νομικό υπεράσπισης του πατέρα, να χλευάζει, να γελά και να ειρωνεύεται την ζωντανή παρέμβαση της μητέρας που αντίκρουε τα όσα υποστήριζε περί ψυχικής υγείας της ίδιας ο συγκεκριμένος δικηγόρος».

Στην απάντηση του τηλεοπτικού σταθμού «Σίγμα», την οποία υπογράφει ο παρουσιαστής της εκπομπής Χρήστος Μιχαλάρος, αναφέρει πως «(…) στο συγκεκριμένο ζήτημα η ομάδα της εκπομπής αναζήτησε εντατικά και εντόπισε τη μητέρα του μικρού, ώστε να της δώσει βήμα και φωνή με σκοπό να ακουστούν και οι δύο απόψεις για πρώτη φορά από τη δημοσιοποίηση της ιστορίας, υπηρετώντας έτσι τη σφαιρική αντιμετώπιση της ιστορίας. Κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης συζήτησης και στον λίγο χρόνο αντίδρασης που διέθετα λόγω της ζωντανής μετάδοσης της εκπομπής, ακούστηκαν οι υπό αναφορά ισχυρισμοί του δικηγόρου ως κομμάτι της δικαστικής απόφασης, η οποία με την δημοσίευση της αποτελεί αντικείμενο δημόσιου διαλόγου».

Και προσθέτει: «Σε κάθε περίπτωση ουδεμία πρόθεση ή σκοπιμότητα υπήρξε προκειμένου να θιγεί το ιατρικό απόρρητο ή η αξιοπρέπεια οποιουδήποτε καλεσμένου ή προσώπου που σχετίζεται με την συγκεκριμένη ιστορία και δη της συγκεκριμένης μητέρας την οποία και σεβόμαστε απολύτως. Ως εκ τούτου, θα ήθελα προσωπικά αλλά και εκ μέρους του σταθμού που με εργοδοτεί να εκφράσω τη συγνώμη μου για το εν λόγω περιστατικό και ταυτόχρονα να ευχαριστήσω, τόσο την καταγγέλλουσα, όσο και την Επιτροπή Δεοντολογίας για την επισήμανση, η οποία αποτελεί από τούδε και στο εξής πυξίδα για ακόμα καλύτερο χειρισμό, εκ μέρους μου, παρόμοιων υποθέσεων. Εξάλλου, είμαι εξ αυτών που θεωρούν ότι τα λάθη όταν γίνονται, πρέπει να αναγνωρίζονται και να διασφαλίζεται ότι δεν θα επαναληφθούν».

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξετάζοντας όλα τα δεδομένα αποφάσισε ομόφωνα ότι εντοπίζονται πολλαπλές παραβιάσεις του Κώδικα, οι οποίες σχετίζονται με τις διατάξεις που αφορούν:

Ιδιωτική Ζωή, Ιατρικό Απόρρητο, Διασυρμό Προσώπου, Ακρίβεια και Αντικειμενικότητα, αλλά και την πρόνοια του Κώδικα περί του ανθρώπινου πόνου (άτομο που υποφέρει). Εντοπίζεται, επίσης, παραβίαση της διάταξης για το Δικαίωμα Απάντησης, καθώς και της διάταξης για τις Δυσμενείς Διακρίσεις.

Η Επιτροπή επισημαίνει ότι ο δημοσιογράφος/παρουσιαστής της εκπομπής όφειλε να παρέμβει και να διακόψει τον δικηγόρο, όταν άρχισε να τοποθετείται με σαφώς αντιδεοντολογικό τρόπο για την μητέρα. Παρ’ όλα αυτά, η Επιτροπή θεωρεί πολύ σημαντικό το γεγονός ότι ο Παρουσιαστής, όπως αναφέρει και στην επιστολή του, αναγνώρισε το λάθος του και απολογείται, τονίζοντας πως οι υποδείξεις της Επιτροπής αποτελούν πλέον γι’ αυτόν πυξίδα για αποφυγή παρόμοιων δεοντολογικών ολισθημάτων στο μέλλον.

Η Επιτροπή σημειώνει πως δεν παραγνωρίζει το γεγονός ότι σε ζωντανές τηλεοπτικές ή ραδιοφωνικές εκπομπές είναι πιο δύσκολο να λειτουργήσει ο Δημοσιογράφος εγκαίρως, και να αποτρέψει παραβιάσεις του Κώδικα. Όπως και ότι εύκολα μπορεί να μην αντιληφθεί ο Δημοσιογράφος ότι τα λεγόμενα κάποιου καλεσμένου μπορεί να συνιστούν παραβίαση οποιασδήποτε διάταξης ή πρόνοιας του Κώδικα.

Με αυτή την αφορμή, η Επιτροπή επισημαίνει ότι τα Μέσα και οι Δημοσιογράφοι θα πρέπει να είναι πιο προσεχτικοί στις ζωντανές συζητήσεις, όταν αυτές αφορούν ευαίσθητα θέματα.

Η Επιτροπή επισημαίνει ιδιαίτερα ότι οι δημοσιογράφοι, κατά την ενάσκηση του λειτουργήματός τους, σύμφωνα και με τις Γενικές Διατάξεις του Κώδικα, πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και διακριτικοί στην παρουσίαση ευαίσθητων θεμάτων όπως ο ανθρώπινος πόνος.

Η συγκεκριμένη υπόθεση έχει ιδιαίτερα ευαίσθητες πτυχές, καταρχάς γιατί αφορά σε ένα ανήλικο παιδί, οπότε ο δημοσιογράφος όφειλε να είχε προετοιμαστεί καλύτερα, όπως όφειλε και να συζητήσει εκ των προτέρων με τους καλεσμένους του για όσα είχαν πρόθεση να θίξουν κατά τη συζήτηση, ώστε να βεβαιωθεί πως το αποτέλεσμα της συζήτησης «στον αέρα» δεν θα παραβίαζε την Δεοντολογία.

Η Επιτροπή υποδεικνύει, ακόμα, πως η κάλυψη του θέματος από την εκπομπή ήταν δυσανάλογη και παραβίαζε τη διάταξη του Δικαιώματος Απάντησης, καθώς, όπως ο ίδιος ο δημοσιογράφος παραδέχεται στην επιστολή του, προσπάθησαν να έχουν την άποψη και της μητέρας, αλλά απέτυχαν. Ο δε δικηγόρος του πατέρα, στον οποίο έδωσαν τον λόγο, κατέληξε να χλευάζει τη μητέρα, με συνέπεια και τις παραβιάσεις των προνοιών περί διασυρμού και δυσμενών διακρίσεων.

Μη αντικειμενική η παρουσίαση των γεγονότων

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο για δημοσίευμα της ιστοσελίδας «Διάλογος» με τίτλο «Λεμεσός: Γρονθοκόπησαν Ρωσίδα και την ανάγκασαν να φωνάξει συνθήματα για την Ουκρανία», ημερομηνίας 07 Μαρτίου 2022, και αποφάσισε ομόφωνα ότι το δημοσίευμα παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, και συγκεκριμένα την Ειδική Διάταξη 1 περί Ακρίβειας.

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε, σε τακτική συνεδρίασή της, παράπονο (5_11_3_2022) για το δημοσίευμα της ιστοσελίδας «Διάλογος» με τίτλο «Λεμεσός: Γρονθοκόπησαν Ρωσίδα και την ανάγκασαν να φωνάξει συνθήματα για την Ουκρανία», το οποίο είχε αναρτηθεί στις 07 Μαρτίου 2022, καθώς και την απάντηση του Μέσου στο παράπονο.

Σύμφωνα με τον παραπονούμενο Γιώργο Στόγια, «το δημοσίευμα έχει ελλιπέστατη τεκμηρίωση ("σύμφωνα με ανάρτηση φίλης") (φωτογραφία κροπαρισμένη με τέτοιο τρόπο που να μην αναγνωρίζεται από μηχανές αναζήτησης) και ψευδή στοιχεία ("σημειώνεται ότι έχει γίνει καταγγελία στην Αστυνομία"). Σε επικοινωνία, όμως, δημοσιογράφων άλλων εντύπων που προσπάθησαν να διασταυρώσουν την είδηση, η Αστυνομία απάντησε ότι δεν υπάρχει καμία σχετική καταγγελία». Και προσθέσει πως στο δημοσίευμα «αναφέρεται ότι αυτή δεν είναι η πρώτη ανάλογη περίπτωση, αλλά πολλοί Ρώσοι παραπονιούνται ότι έχουν υποστεί επιθέσεις. Ανάλογος ισχυρισμός περιλαμβανόταν και σε ανακοίνωση της Ρωσικής Πρεσβείας, ο οποίος ωστόσο διαψεύστηκε από την Αστυνομία Κύπρου».

Ο παραπονούμενος διατύπωσε, επίσης, την άποψη ότι το δημοσίευμα «βάζει σε κίνδυνο τη δημόσια ασφάλεια γιατί μπορεί να προκαλέσει εχθροπάθεια και διάθεση αντεκδίκησης ανάμεσα σε εθνοτικές ομάδες που ζουν στην Κύπρο, και συγκεκριμένα επιθετικότητα απέναντι στους Ουκρανούς».

Στην απάντησή του ο αρχισυντάκτης του «Διαλόγου», Παναγιώτης Πενταλιώτης, αναφέρει πως επικοινώνησε με δημοσιογράφο της ιστοσελίδας γυναίκα ρωσικής καταγωγής, το όνομα της οποίας κατέχει, και αυτή κατήγγειλε ότι φίλη της, επίσης ρωσικής καταγωγής, είχε χτυπηθεί το προηγούμενο βράδυ, από τρία πρόσωπα ουκρανικής καταγωγής. Επιβεβαιώνει ότι δεν υπήρξε επικοινωνία με το αναφερόμενο ως θύμα «καθότι ευρισκόταν σε κατάσταση σοκ» ενώ, όπως αναφέρει «επιβεβαίωσε την ύπαρξη επεισοδίου, έξω από κατάστημα».

Δεν μπόρεσε ωστόσο, όπως αναφέρει, να επιβεβαιώσει τις πληροφορίες για την καταγωγή των εμπλεκομένων στο επεισόδιο, ενώ αν και έγινε προσπάθεια επιβεβαίωσης από την Αστυνομία των πληροφοριών, που κατείχε η ιστοσελίδα, δεν υπήρξε αρχικά απάντηση ενώ η διάψευση της Αστυνομίας, ακολούθησε μερικές μέρες αργότερα.

Ο αρχισυντάκτης της ιστοσελίδας, παραθέτει προς υποστήριξη των επιχειρημάτων του, διάφορα άλλα δημοσιεύματα, που αφορούν σε αντιπαραθέσεις μεταξύ Ουκρανών και Ρώσων.

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, εξετάζοντας όλα τα δεδομένα, αποφάσισε ομόφωνα ότι το άρθρο παραβιάζει τον Κώδικα και την Ειδική Διάταξη 1. Ακρίβεια, σύμφωνα με την οποία:

Τα ΜΜΕ μεριμνούν ώστε να μη δημοσιεύονται ανακριβείς, παραπλανητικές, φανταστικές ή διαστρεβλωτικές της αλήθειας ειδήσεις, πληροφορίες ή σχόλια.

Σε περίπτωση που έχει συμβεί κάτι τέτοιο χωρούν σε άμεση διόρθωση ή και απολογία.

Τα ΜΜΕ, ενώ έχουν δικαίωμα να προβαίνουν σε αναλύσεις και

να υποστηρίζουν συγκεκριμένες θέσεις, εν τούτοις θα πρέπει να

καθιστούν σαφή τη διάκριση μεταξύ γεγονότος και ερμηνείας, σχολίου ή

εικασίας.

Τα ΜΜΕ και οι λειτουργοί των έχουν υποχρέωση να παρέχουν έγκυρη πληροφόρηση στους καταναλωτές.

Η Επιτροπή επισημαίνει πως η παρουσίαση των πληροφοριών με τον τρόπο που γίνεται στο υπό αναφορά ρεπορτάζ, δεν είναι αντικειμενική. Το δημοσίευμα μπορεί να χαρακτηριστεί ως μεροληπτικό, ενώ αποδείχθηκε ότι τα γεγονότα δεν επιβεβαιώνουν την καταγγελία στην οποία αναφέρεται.

Υποδεικνύει, ταυτόχρονα, πως ο δημοσιογράφος προφανώς θυσίασε την εγκυρότητα και την ανάγκη διασταύρωσης των πληροφοριών που έλαβε, για χάρη της έγκαιρης μετάδοσης της είδησης.

Η Επιτροπή επισημαίνει πως ότι η φύση της συγκεκριμένης είδησης δεν είχε το στοιχείο του επείγοντος. Ως εκ τούτου, θα μπορούσαν οι υπεύθυνοι της ιστοσελίδας να αναμένουν την επιβεβαίωση των πληροφοριών τους προτού τις δημοσιεύσουν.

Επιπλέον, η χρονική συγκυρία της δημοσίευσης, εκρίθη επίσης ως κρίσιμη, καθότι η Επιτροπή θεωρεί πως θα μπορούσε να συμβάλει, εκούσια ή/και ακούσια, στην αναμόχλευση των διαφορών μεταξύ των δύο εθνοτήτων, όπως αυτή καταγράφεται και σε άλλες χώρες, με αφορμή την εμπόλεμη διαφορά των χωρών τους, και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Δυσμενείς διακρίσεις και στερεοτυπικές εκφράσεις κατά των γυναικών...

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας αποφάσισε ομόφωνα ότι το άρθρο που δημοσιεύτηκε στη στήλη «Συνήγορος του Διαβόλου» της εφημερίδας «Πολίτης», με ημερομηνία 23 Ιανουαρίου 2022, και με τίτλο «Ακτιβισμός του Twitter, της υστερίας και των κραυγών» παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και τη διάταξη που αφορά στις ΔΥΣΜΕΝΕΙΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ.

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, κατά την τελευταία της συνεδρίαση, εξέτασε συνολικά τέσσερα παράπονα (2_24/1/22) για άρθρο στη στήλη «Συνήγορος του Διαβόλου», που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Πολίτης» στις 23 Ιανουαρίου 2022, με τίτλο «Ακτιβισμός του Twitter, της υστερίας και των κραυγών», καθώς και την επίσημη απάντηση της εφημερίδας «Πολίτης».

Σε γραπτά παράπονα για το άρθρο και το συνοδευτικό σκίτσο προέβησαν οι οργανώσεις Κυπριακό Λόμπι Γυναικών, Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου, Κυπριακός Σύνδεσμος Οικογενειακού Προγραμματισμού καθώς και η Μύρια Αντωνιάδου.

Καταγγέλλουν την εφημερίδα για σωρεία παραβιάσεων του Κώδικα, και συγκεκριμένα Γενικών διατάξεων, καθώς και των Ειδικών Διατάξεων: Ακρίβεια, Τεκμήριο Αθωότητας, Σεξουαλικά Εγκλήματα, Δυσμενείς Διακρίσεις.

Στα παράπονα γίνεται λόγος για «σεξιστικό λόγο και μισογυνισμό» από πλευράς του αρθρογράφου και του σκιτσογράφου. Μεταξύ άλλων, οι καταγγελίες αναφέρουν ότι «η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε προωθεί στερεότυπα ότι οι γυναίκες που διεκδικούν τον δημόσιο λόγο και τα ανθρώπινα δικαιώματά τους είναι υστερικές, απεριποίητες, άσχημες, αφελείς και ευκολόπιστες».

Σημειώνεται, επίσης, η αναφορά ότι είναι «εξωφρενικό και ανεπίτρεπτο για μια εφημερίδα να επιτρέπει ή καλύτερα να δίνει το χώρο σε άτομα που διατηρούν στάσεις και αντιλήψεις μιας παρωχημένης εποχής, για να καλλιεργούν μέσα από το λόγο τους την ανισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, την έλλειψη σεβασμού προς τις γυναίκες και τα δικαιώματα των γυναικών». Ταυτόχρονα επισημαίνεται ο ρόλος που έχουν να διαδραματίσουν τα ΜΜΕ στην καταπολέμηση της έμφυλης βίας σε όλες τις μορφές της: γυναικοκτονίες, βιασμούς, σεξουαλική παρενόχληση, ενδοοικογενειακή βία και άλλες.

Σε ένα από τα παράπονα αναφέρεται ότι το άρθρο δεν αποτελεί «έκφραση διαφορετικής άποψης με σεβασμό και καλή διάθεση. Αντίθετα είχε σκοπό την υποτίμηση και προσβολή μιας μερίδας πολιτών, μέσα από πολύ παρωχημένες και σεξιστικές απόψεις, που δεν θα έπρεπε να επιτρέπονται από τα μίντια τα οποία διαμορφώνουν γνώμες. Πρόκειται ξεκάθαρα για μια πατριαρχική κουλτούρα που βγαίνει μέσα από τα γραφόμενα και το σκίτσο, η οποία δεν έχει θέση στην κοινωνία μας».

Η εφημερίδα «Πολίτης», στην απάντησή της προς την ΕΔΔ, κάνει λόγο για «κατάχρηση του δικαιώματος προσφυγής στην Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εκ μέρους των οργανώσεων», επικαλούμενη την ομοιότητα στο περιεχόμενο των παραπόνων. Συγκεκριμένα, η εφημερίδα υποστηρίζει ότι «γίνεται προσπάθεια να φανεί ως μαζική αντίδραση».

Η εφημερίδα θεωρεί, επίσης, ότι γίνεται προσπάθεια φίμωσής της εκ μέρους των παραπονούμενων, και πως το υπό συζήτηση άρθρο αποτελεί άποψη, η οποία προστατεύεται στο πλαίσιο της ελευθερίας του λόγου. Σημειώνει ακόμη ότι, σε κάθε περίπτωση, το άρθρο αναφέρεται σε «κάποιες γυναίκες και άντρες και όχι σε όλες τις γυναίκες».

Όσον αφορά στο σκίτσο, ο «Πολίτης» επικαλείται το δικαίωμα για σάτιρα.

Η ΕΔΔ εξέτασε τις καταγγελίες καθώς και την απάντηση του μέσου.

Σε σχέση με το άρθρο, η ΕΔΔ αποφάσισε ομόφωνα ότι αυτό παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και τη διάταξη για τις ΔΥΣΜΕΝΕΙΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ:

«Τα ΜΜΕ αποφεύγουν οποιαδήποτε απ’ ευθείας ή άλλη αναφορά ή ενέργεια εναντίον προσώπου η οποία περιέχει στοιχεία προκατάληψης με βάση στη φυλή, το χρώμα, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική προέλευση, την περιουσία, την καταγωγή, το φύλο και το προσωπικό καθεστώς, περιλαμβανομένης της φυσικής ή διανοητικής ασθένειας ή αναπηρίας. Ο χλευασμός, η διαπόμπευση και ο διασυρμός ατόμων ή ομάδων είναι ανεπίτρεπτος».

Ο ισχυρισμός που προβάλλει στην απάντησή της η εφημερίδα, ότι το άρθρο αναφέρεται σε «κάποιες γυναίκες και άντρες και όχι σε όλες τις γυναίκες», δεν βρίσκει σύμφωνη την Επιτροπή. Το κείμενο σχολιάζει γενικευμένα και με αφοριστικούς όρους τη δημόσια διεκδίκηση των δικαιωμάτων των γυναικών, χωρίς να εστιάζει ουσιαστικά σε συγκεκριμένες εκφράσεις ή μεθόδους.

Η κριτική προς οποιεσδήποτε συγκεκριμένες συμπεριφορές ή και ομάδες του πληθυσμού είναι θεμιτή, και είναι καθήκον της Επιτροπής να προστατεύσει τέτοιες τοποθετήσεις στο πλαίσιο της διασφάλισης του δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης.

Όταν, όμως, κανείς χρησιμοποιεί εκφράσεις που διαχρονικά αξιοποιήθηκαν εναντίον των γυναικών, είναι υποχρεωμένος να είναι πολύ συγκεκριμένος ως προς το τι είναι αυτό που κρίνει ή ποια είναι τα άτομα που κρίνει. Στην προκειμένη περίπτωση, ο αρθρογράφος χρησιμοποιεί εκφράσεις στερεοτυπικές, χωρίς να ορίζει με τρόπο ξεκάθαρο και συγκεκριμένο μια άλλη ομάδα, ή μια υποομάδα την οποία αφορούν αυτές οι εκφράσεις.

Τα μέλη της Επιτροπής συμφωνούν ότι η γλώσσα, το ύφος, οι χαρακτηρισμοί και οι αυθαίρετες αναπαραστάσεις του φύλου στο κείμενο του αρθρογράφου, έχουν ξεκάθαρα προσβλητικό χαρακτήρα, καθώς χλευάζουν το δικαίωμα έκφρασης και διαμαρτυρίας των πολιτών – σε αυτή την περίπτωση των γυναικών.

Όσον δε αφορά την επίκληση του χιούμορ, η Επιτροπή τάσσεται ανεπιφύλακτα υπέρ της προστασίας του δικαιώματος της άσκησης κριτικής και της σάτιρας. Την ίδια ώρα, όμως, η ΕΔΔ σημειώνει ότι δεν μπορεί αυτό το δικαίωμα να υπερισχύει οποιουδήποτε άλλου δικαιώματος, ούτε και μπορεί να χρησιμοποιείται προσχηματικά για να νομιμοποιεί τη ρητορική μίσους, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση.

Επί της ουσίας, η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας συμμερίζεται τη θέση των παραπονούμενων ότι στο υπό εξέταση άρθρο αναμοχλεύονται στερεότυπα άλλων εποχών, μέσω των οποίων η γυναικεία διεκδίκηση μειώνεται σε «υστερία», ενώ παράλληλα στοχοποιείται η δημόσια έκφραση των γυναικών χρησιμοποιώντας την εμφάνιση τους ως όπλο ακύρωσης της φωνής τους.

Τελευταίο αλλά όχι έσχατο η ΕΔΔ αφήνει το γεγονός ότι ο αρθρογράφος απαξιώνει μια σειρά από εγκληματικές πράξεις (με τη φράση «κάτι σεξισμούς, μισογυνισμούς, γυναικοκτονίες, έμφυλες βίες και λοιπά τις παίζουν στα δάκτυλα») σε μια εποχή, μάλιστα, που η έμφυλη βία, αλλά και η συζήτηση γύρω από τον χειρισμό της απασχολεί καθημερινά την ειδησεογραφία. Τα Μέσα Ενημέρωσης έχουν σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν στην καλλιέργεια κουλτούρας μηδενικής ανοχής απέναντι σε οποιαδήποτε εγκληματική πράξη και είναι τουλάχιστον άστοχο να υποβιβάζεται η κατακραυγή και καταδίκη τους σε «υστερία» και «έλλειψη ψυχραιμίας».

Πρόσθετα των πιο πάνω, σημειώνεται ότι κατά τη συζήτηση του θέματος, τα μέλη της Επιτροπής εξέφρασαν προβληματισμό για τη θέση της εφημερίδας «Πολίτης», καθώς και για τους υπαινικτικούς χαρακτηρισμούς εναντίον της ΕΔΔ, δεδομένου ότι όλα τα Μέσα, περιλαμβανομένου του «Πολίτη» υιοθετούν τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας.

Η Επιτροπή κρίνει, παράλληλα, ότι δεν τίθεται κανένα ζήτημα «κατάχρησης προσφυγής» ενώπιόν της. Τα παράπονα ήρθαν από συγκεκριμένους, επώνυμους φορείς, οι οποίοι ασχολούνται, με εμπειρογνωμοσύνη, με θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όχι μόνο δεν υπήρξε οποιαδήποτε προσπάθεια παραπλάνησης της ΕΔΔ, αλλά θα ανέμενε κανείς ότι οι συγκεκριμένες αντιδράσεις θα λειτουργούσαν ως επιπρόσθετος λόγος για να προβληματιστεί το Μέσο και ο αρθρογράφος.

Ως εκ τούτου, η ΕΔΔ, καθ’ εφαρμογή των όρων εντολής και του Καταστατικού της, θα συνεχίσει να εξετάζει όλα τα παράπονα που λαμβάνει, ανεξαιρέτως, και να προστατεύει από οποιοδήποτε περιορισμό ή προϋπόθεση το δικαίωμα της υποβολής παραπόνων.

Όσον αφορά την αναφορά στην απάντηση της εφημερίδας ότι γίνεται προσπάθεια φίμωσης εκ μέρους των παραπονούμενων, η ΕΔΔ θεωρεί ότι προσπάθεια εξουδετέρωσης της ελευθερίας έκφρασης προέρχεται στην πραγματικότητα από το υπό αναφορά άρθρο, το οποίο στοχοποιεί το δικαίωμα της διαμαρτυρίας. Εκφράσεις όπως «επαγγελματίες δικαιωματιστές και δικαιωματίστριες», «αναζητούν πάντα ένα θύμα και έναν λόγο να ουρλιάξουν», «αγαπημένο πεδίο της υστερίας τους η πατριαρχία», «ό,τι ακαταλαβίστικη μαλακία μπορούν να επινοήσουν την κάνουν τσιτάτο και τη μοστράρουν σαν άποψη», σίγουρα δεν ευνοούν τον διάλογο μεταξύ ατόμων που πιθανόν συμφωνούν με τον αρθρογράφο και ατόμων που διαφωνούν με αυτές τις τοποθετήσεις.

Τέλος, με αφορμή την αναφορά στα παράπονα για την συζήτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για το συγκεκριμένο δημοσίευμα, η ΕΔΔ επισημαίνει ότι η σχέση των δημοσιογράφων με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι ένα σημαντικό θέμα που ήδη την απασχολεί, όπως απασχολεί Συμβούλια Τύπου και Επιτροπές Δεοντολογίας και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Υπενθυμίζοντας τις πρόνοιες στις Γενικές Διατάξεις του Κώδικα, ότι «…η συμπεριφορά και το επαγγελματικό επίπεδο των λειτουργών θα πρέπει να είναι της υψηλότερης δυνατής στάθμης…» αλλά και ότι οι λειτουργοί «…σέβονται και προάγουν τη δημοκρατία και τις άλλες πανανθρώπινες αξίες, σέβονται και προάγουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες όλων…» η ΕΔΔ καταλήγει πως ένα από τα ερωτήματα που προκύπτει στην εποχή του Διαδικτύου είναι κατά πόσο η ενάσκηση του δημοσιογραφικού λειτουργήματος ισχύει μόνο κατά την ώρα της εργασίας του δημοσιογράφου.

Ο δημοσιογράφος αναγνώρισε πρώτος την προβληματική πρόταση στο άρθρο του, και απολογήθηκε

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (1_17/1/22) του Μεσογειακού Ινστιτούτου Μελετών Κοινωνικού Φύλου για άρθρο του Ανδρέα Παράσχου, που είχε ως τίτλο «Η τεράστια πολιτική απάτη, οι δύο Νίκοι και ο Αβέρωφ», το οποίο δημοσιεύθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2022 στην εφημερίδα «Ο Φιλελεύθερος» και ακολούθως αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα «ΦιλεNews».

Σύμφωνα με τους παραπονούμενους, το άρθρο παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας για την χρήση «(…) υποτιμητικής γλώσσα για τις γυναίκες, με την χρήση της πρότασης «Τώρα ακόμα και η αριστερή αντιπολίτευση σιωπά σαν παρθένα που προκάλεσε τον βιαστή της»(…)».

Σημειώνουν πως «(…) η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε επαναθυματοποιεί τα θύματα βιασμού και συμβάλλει στην κουλτούρα βιασμού με την σεξιστική αντίληψη ότι οι γυναίκες προκαλούν τον βιασμό τους». Σύμφωνα με τους παραπονούμενους, οι διατάξεις του Κώδικα που παραβιάζονται μέσα από το άρθρο είναι: 10. ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ και 12. ΔΥΣΜΕΝΕΙΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ, και ζητούν από την Επιτροπή όπως εξετάσει το παράπονο «(…) άμεσα με την δέουσα προσοχή και κοινωνική ευθύνη (…)».

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας αποφάσισε ότι δεν υπάρχει παραβίαση του Κώδικα, εφόσον ο δημοσιογράφος αναγνώρισε πρώτος την προβληματική πρόταση στο άρθρο του, και απολογήθηκε μέσα από τις προσωπικές του ιστοσελίδες σε Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.

Επιπλέον, το Μέσο αυτορυθμίστηκε, αφαιρώντας το άρθρο από τον διαδικτυακό του ιστότοπο.

Η Επιτροπή σύμφωνα με το Καταστατικό της (Άρθρο 20) «…λειτουργεί στη βάση της αυτορρύθμισης και ως εκ τούτου δεν επιβάλει οποιαδήποτε ποινή ή επιδικάζει αποζημιώσεις…», και επιπλέον (Άρθρο 19) «…επιδίωξή της Επιτροπής είναι η διευθέτηση οιασδήποτε διαφοράς που δυνατό να ενέχει ουσιαστική παράβαση των προνοιών του Κώδικα».

Παρόλα αυτά, η Επιτροπή κρίνει σκόπιμο να επισημάνει προς τον αρθρογράφο πως υπήρξε σαφής παραβίαση του Κώδικα, και συγκριμένα της Ειδικής Διάταξης 12 περί Δυσμενών Διακρίσεων, με την χρήση της υπό αναφορά πρότασης. Υποδεικνύει, παράλληλα, πως τέτοιου είδους αναφορές πρέπει επιτέλους να σταματήσουν να χρησιμοποιούνται από δημοσιογράφους και Μέσα Ενημέρωσης, διότι όντως συντηρούν μια ξεπερασμένη κουλτούρα βιασμού.

«Ειδική Διάταξη 12:

ΔΥΣΜΕΝΕΙΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Τα ΜΜΕ αποφεύγουν οποιαδήποτε απ’ ευθείας ή άλλη αναφορά ή ενέργεια εναντίον προσώπου η οποία περιέχει στοιχεία προκατάληψης με βάση στη φυλή, το χρώμα, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική προέλευση, την περιουσία, την καταγωγή, το φύλο και το προσωπικό καθεστώς, περιλαμβανομένης της φυσικής ή διανοητικής ασθένειας ή αναπηρίας…»

Η Επιτροπή ζητά, επίσης, από την εφημερίδα να σημειώσει και στην έντυπη έκδοσή της ότι έχει προβεί σε διόρθωση του υπό αναφορά άρθρου, με την αφαίρεση της επίμαχης πρότασης.

Παραπλανητική η φωτογραφία...

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (38_16/12/2021) για δημοσίευμα στο διαδικτυακό 24news του 24sports.com.cy με τίτλο «Λεμεσός: Κυκλοφόρησε υλικό «τρομοκρατικής οργάνωσης» - Ξέρει η Αστυνομία (pics)», που δημοσιεύθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2021.

Το άρθρο, σύμφωνα με την παραπονούμενη, παρουσιάζει ψευδείς πληροφορίες, καθώς «ισχυρίζεται ότι η φωτο με τους ένοπλους που φαίνεται κάτω από το άρθρο είναι φωτο οργάνωσης που δρα στη Λεμεσό». Και εξηγεί πως «η φωτο απλώς αλιεύτηκε από τα ΜΔΚ και αφορά άλλη οργάνωση που δεν σχετίζεται με την ομάδα στη Λεμεσό».

Η παραπονούμενη τονίζει, μάλιστα, πως «η προσπάθεια της εφημερίδας να σπείρει τον πανικό για δήθεν τρομοκρατική οργάνωση που δρα τη Λεμεσό, εκτός από τη διασπορά ψευδών ειδήσεων, ισοδυναμεί με ρητορική μίσους κατά των μεταναστών, οι οποίοι απεικονίζονται ως επικίνδυνοι, εξ ου και τα ρατσιστικά σχόλια που εισέπραξε το άρθρο κάτω από τη δημοσίευση της φωτογραφίας».

Στην απάντησή του το Μέσο σημειώνει πως «το εν λόγω θέμα το ψάξαμε διότι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφόρησαν φωτογραφίες και βίντεο (το βίντεο κατέβηκε) που έκαναν λόγο για ορκωμοσία, στη Λεμεσό, μιας ομάδας αλλοδαπών ατόμων, που έχουν κηρυχθεί στη χώρα τους ως τρομοκρατική οργάνωση».

Και προσθέτει: «Όταν ζητήσαμε τη θέση της Αστυνομίας (από τον εκπρόσωπο Τύπου, Χρίστο Ανδρέου), μας εξήγησε τι ακριβώς συνέβη ξεκαθαρίζοντάς μας πως είναι εις γνώση των Αρχών. Προχωρήσαμε στην ανάρτηση του θέματος με σκοπό να απαντήσουμε στο ερώτημα τι είναι η προαναφερθείσα οργάνωση και ποια η σύνδεσή της με την Κύπρο. Το εν λόγω ερώτημα για μέρες κυκλοφορούσε στα social media προκαλώντας σύγχυση και ανησυχία. Επιλέξαμε να αναρτήσουμε ως κεντρική φωτογραφία τη συγκεκριμένη διότι είναι αυτή που αναδημοσιευόταν σε αναρτήσεις.

Να σημειωθεί ότι η περί ης ο λόγος φωτογραφία είναι ακόμα δημοσιευμένη στη σελίδα της εν λόγω ομάδας, «INDIGENOUS PEOPLE OF BIAFRA CYPRUS (IPOB CYRUS)».

Σχετικά με την αναφορά της παραπονούμενης πως ο σκοπός τους ήταν να σπείρουν τον πανικό, το Μέσο επισημαίνει πως αυτό «διαψεύδεται από το άρθρο», «(… ) αφού ξεκαθαρίζουμε μέσα από επίσημες δηλώσεις και θέσεις από πλευράς Αστυνομίας πως κάτι τέτοιο δεν υφίσταται, εξηγώντας μάλιστα τι είναι η εν λόγω ομάδα».

Για τον ισχυρισμό περί διασποράς ψευδών ειδήσεων, το Μέσο αναφέρει πως «και αυτός καταρρίπτεται για τους πιο πάνω λόγους, αφού έχει εξηγηθεί εκτενώς και τεκμηριωμένα ότι δεν υπάρχει θέμα τρομοκρατικής οργάνωσης».

Όσον αφορά την κατηγορία για ρητορική μίσους κατά των μεταναστών, το Μέσο τονίζει πως «ουδεμία σχέση έχει με το θέμα μας» και πως ζήτησε τις θέσεις της ομάδας.

Και προσθέτει: «Εάν ο σκοπός μας ήταν αυτός, ούτε θα ζητούσαμε τη θέση της Αστυνομίας ούτε θα επεξηγούσαμε τι ακριβώς συμβαίνει αλλά αντίθετα θα μέναμε μόνο στα όσα διαδόθηκαν στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης».

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας αποφάσισε ομόφωνα πως υπάρχει παραβίαση της Ειδικής Διάταξης 1 του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, εξαιτίας της δημοσίευσης της φωτογραφίας, η οποία είναι παραπλανητική σε σχέση με το περιεχόμενο του ρεπορτάζ, το οποίο συνοδεύει.

Σύμφωνα με την Ειδική Διάταξη 1. Ακρίβεια

Τα ΜΜΕ μεριμνούν ώστε να μη δημοσιεύονται ανακριβείς, παραπλανητικές, φανταστικές ή διαστρεβλωτικές της αλήθειας ειδήσεις, πληροφορίες ή σχόλια. Σε περίπτωση που έχει συμβεί κάτι τέτοιο χωρούν σε άμεση διόρθωση ή και απολογία.

Τα ΜΜΕ ενώ έχουν δικαίωμα να προβαίνουν σε αναλύσεις και να υποστηρίζουν συγκεκριμένες θέσεις, εν τούτοις θα πρέπει να καθιστούν σαφή τη διάκριση μεταξύ γεγονότος και ερμηνείας, σχολίου ή εικασίας.

Τα ΜΜΕ και οι λειτουργοί των έχουν υποχρέωση να παρέχουν έγκυρη πληροφόρηση στους καταναλωτές.

Τέλος, η Επιτροπή σημειώνει, ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση, η παραπλανητική φωτογραφία αλλά και ο τίτλος της είδησης συντηρούν την κουλτούρα του ρατσισμού, καλλιεργούν τον φόβο, ενώ δείχνουν και πλήρη άγνοια σε ένα ιστορικό θέμα, το οποίο απασχόλησε για πολλά χρόνια τα δελτία ειδήσεων.

Παραβίαση της ειδικής διάταξης περί Ακρίβειας

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας αποφάσισε κατά πλειοψηφία ότι δημοσίευμα στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος» με τίτλο «Οι διαδρομές Λεμεσού και Πάφου στον ΟΣΕΛ» με ημερομηνία 11 Δεκεμβρίου 2021, παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και τη διάταξη περί ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ. Η παραβίαση εντοπίζεται κυρίως στον τίτλο και την πρώτη παράγραφο του ρεπορτάζ, που παρουσιάζει δημοσιογραφική πληροφόρηση ή/και δημοσιογραφική εκτίμηση με τρόπο ως να πρόκειται για γεγονότα.

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (39_17/12/2021) που υπεβλήθη από τον Οργανισμό Συγκοινωνιών Πάφου (ΟΣΥΠΑ) μέσω δικηγόρου, για το δημοσίευμα με τίτλο «Οι διαδρομές Λεμεσού και Πάφου στον ΟΣΕΛ», το οποίο δημοσιεύθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2021 στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος».

Στο γραπτό παράπονο αναφέρεται ότι «το δημοσίευμα είναι ψευδές και περιέχει ανακρίβειες, με αποτέλεσμα να έχει προκληθεί παραπλάνηση στο κοινό». Σύμφωνα με τους παραπονούμενους στο εν λόγω άρθρο αναφέρεται πως η εταιρεία ΟΣΕΛ ΛΤΔ κέρδισε διαγωνισμό για τις αστικές συγκοινωνίες σε Λεμεσό και Πάφο και ότι θα αναλάβει τις δημόσιες μεταφορές και στις δυο επαρχίες.

Και σημειώνουν: «Η Εταιρεία μας είχε υποβάλει προσφορά και συμμετέχει στον διαγωνισμό που αφορά την Πάφο, και μέχρι σήμερα (ημερομηνία υποβολής παραπόνου 17/12/2022) δεν έχει κοινοποιηθεί από την Αναθέτουσα Αρχή οποιαδήποτε απόφαση σε σχέση με τον εν λόγω δημόσιο διαγωνισμό».

Στην επιστολή του ο ΟΣΥΠΑ παραπέμπει, στη συνέχεια, σε σχετικό link του Υπουργείου Μεταφορών, στο οποίο δίνονται οι πληροφορίες για τη διαδικασία προσφορών που ίσχυαν μέχρι την στιγμή που εστάλη το παράπονο στην ΕΔΔ.

Στην απάντησή του το Μέσο, και συγκεκριμένα ο δημοσιογράφος Βάσος Βασιλείου, ο οποίος υπογράφει το υπό αναφορά ρεπορτάζ στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος», αναφέρει, μεταξύ άλλων: «Σχετικά με την συγκεκριμένη (αφηρημένη) καταγγελία, θεωρώ πως έγραψα το αυτονόητο και είμαι βέβαιος πως και υμείς θα καταλήγατε περίπου σε αυτά που κατέληξα κι εγώ, έχοντας υπόψιν τα δεδομένα της υπόθεσης. Ούτε και θεωρώ πως θεωρείτε πως αν δημοσίευα αυτούσια την ανακοίνωση του υπουργείου Μεταφορών σχετικά με την λήξη του διαγωνισμού θα προσέφερα οτιδήποτε στον αναγνώστη της εφημερίδας ή και της ιστοσελίδας του «Φιλελευθέρου».»

Στη συνέχεια ο δημοσιογράφος παραθέτει την πληροφόρηση που είχε για τις προσφορές ενός εκάστου των ενδιαφερόμενων εταιρειών, όπως αυτές προκύπτουν από την ιστοσελίδα την αρμόδιας υπηρεσίας, υπό την επικεφαλίδα «Πληροφορίες Αποσφράγισης», και με την ένδειξη «Η παροχή Υπηρεσιών Δημοσίων Επιβατικών Μεταφορών με Λεωφορεία για την κάλυψη της Γεωγραφικής Περιοχής Λεμεσού και Γεωγραφικής Περιοχής Πάφου».

Ο κ. Βασιλείου σημειώνει ως εκ της πληροφόρησης αυτής «…το υπουργείο θα κληθεί να αποφασίσει σε ποιον θα κατακυρώσει την προσφορά. Για χάρη συζήτησης ερωτώ τα σεβαστά μέλη της Επιτροπής σας, σε ποιον θα καταχωρούσαν την προσφορά με βάση τα πιο πάνω δεδομένα, ώστε η απόφαση τους να σταθεί και ενώπιον δικαστηρίων χωρίς να κινδυνεύει να καταδικαστεί με αποζημιώσεις το κράτος; Και αν μου αντιτείνετε πως δεν είστε δικαστές, σας καλώ να απαντήσετε ως δημοσιογράφοι ή έστω ως απλοί παρατηρητές ποιος κέρδισε την προσφορά; Κατά την ταπεινή μου γνώμη, με βάση τα δεδομένα και τα επίσημα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στις 3 Δεκεμβρίου (οκτώ μέρες πριν το δημοσίευμα του «Φ») είναι αυτονόητο ποιος κερδίζει την προσφορά».

Και καταλήγει: «Θεωρώ επίσης, πως το γεγονός ότι δεν ανακοινώθηκε επισήμως το ποιος κέρδισε την προσφορά δεν διαφοροποιεί τα δεδομένα τα οποία έχετε ενώπιον σας. Το δημοσίευμα ήταν ακριβές σε όλους τους αριθμούς που κατέγραψε, ενώ ο τίτλος αποδίδει το αποτέλεσμα του διαγωνισμού».

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, εξετάζοντας τόσο το παράπονο και την απάντηση του Μέσου και του δημοσιογράφου, όσο και τα δεδομένα που σχετίζονται με την υπό αναφορά διαδικασία προσφορών, αποφάσισε κατά πλειοψηφία πως υπάρχει παραβίαση του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, και συγκεκριμένα της Ειδικής Διάταξης 1 (Ακρίβεια), παραβίαση η οποία εντοπίζεται στον τίτλο και την πρώτη παράγραφο του ρεπορτάζ.

Σύμφωνα με την Ειδική Διάταξη 1 του ΚΔΔ:

Τα Μ.Μ.Ε. μεριμνούν ώστε να μη δημοσιεύονται ανακριβείς, παραπλανητικές, φανταστικές ή διαστρεβλωτικές της αλήθειας ειδήσεις, πληροφορίες ή σχόλια. Σε περίπτωση που έχει συμβεί κάτι τέτοιο χωρούν σε άμεση διόρθωση ή και απολογία.

Τα Μ.Μ.Ε. ενώ έχουν δικαίωμα να προβαίνουν σε αναλύσεις και να υποστηρίζουν συγκεκριμένες θέσεις, εν τούτοις θα πρέπει να καθιστούν σαφή τη διάκριση μεταξύ γεγονότος και ερμηνείας, σχολίου ή εικασίας.

Τα Μ.Μ.Ε. και οι λειτουργοί των έχουν υποχρέωση να παρέχουν έγκυρη πληροφόρηση στους καταναλωτές.

Η Επιτροπή σημειώνει πως στην περίπτωση της σύμβασης με την οποία ασχολείται το δημοσίευμα, η διαδικασία της μελέτης των προσφορών από το υπουργείο Μεταφορών δεν είχε ολοκληρωθεί κατά την στιγμή συγγραφής του ρεπορτάζ. Ο δημοσιογράφος παραθέτει δημοσιογραφική εκτίμηση βασισμένη σε πληροφορίες, και όχι ένα τετελεσμένο γεγονός, και στην ουσία προτρέχει να θεωρήσει ως δεδομένη την έκβαση της διαδικασίας, αναφέροντας στον τίτλο πως τη διαδικασία «έχει κερδίσει η τάδε εταιρεία».

Στον τίτλο του ρεπορτάζ και στην πρώτη παράγραφό του ο δημοσιογράφος δεν επικαλείται πληροφορίες, ούτε προσδιορίζει ότι βασίζεται στη δημοσιογραφική, προσωπική ή άλλη εκτίμησή του. Αντιθέτως παρουσιάζει αυτή την εκτίμηση ως δεδομένο γεγονός. Η χρήση διαφορετικών λέξεων σίγουρα θα διαφοροποιούσε τα δεδομένα.

Η Επιτροπή δεν αμφισβητεί ούτε την εμπειρία ούτε την ικανότητα των δημοσιογράφων να αναλύουν δεδομένα και να προβαίνουν σε εκτιμήσεις ή/και ερμηνείες δεδομένων και πληροφοριών. Αυτό, ωστόσο, δεν αναιρεί τη θέση πως η συγκεκριμενοποίηση και η ακρίβεια είναι βασικά συστατικά του δημοσιογραφικού λόγου, και πως οι δημοσιογράφοι πρέπει να είναι σαφείς στις λέξεις και φράσεις που χρησιμοποιούν, και να προσδιορίζουν με ακρίβεια κατά πόσο αυτό που παρουσιάζουν στα γραφόμενά τους βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα ή σε δημοσιογραφική ή άλλη εκτίμηση.

Τέλος, η Επιτροπή τονίζει πως δεν είναι θέμα δικό της να αποφασίσει ποιο θα έπρεπε να είναι το αποτέλεσμα της διαδικασίας, παρόλο που αυτό, όπως ανακοινώθηκε σε μεταγενέστερο χρόνο, φαίνεται να δικαιώνει την εκτίμηση του δημοσιογράφου.

Όπως τονίζει, επίσης, πως δεν εμπίπτει στην αρμοδιότητα της Επιτροπής το θέμα που εγείρουν οι παραπονούμενοι στην επιστολή τους για ζημιά που τυχόν έχουν υποστεί ως εκ του δημοσιεύματος.