1.1. Τα ΜΕ έχουν υποχρέωση να λαμβάνουν κάθε εύλογο μέτρο ώστε τα γεγονότα που παρουσιάζουν να χαρακτηρίζει η ακρίβεια.
1.2. Ο σεβασμός στο δικαίωμα του κοινού στην αλήθεια είναι το πρώτο καθήκον του/της Δημοσιογράφου. Για την εκτέλεση αυτού του καθήκοντος, ο/η Δημοσιογράφος θα υπερασπίζεται ανά πάσα στιγμή τις αρχές της ελευθερίας της έκφρασης, της ελευθερίας του λόγου και της ελευθεροτυπίας.
1.3. Τα ΜΕ μεριμνούν ώστε σε περίπτωση που δημοσιεύονται ανακριβείς, παραπλανητικές, φανταστικές ή διαστρεβλωτικές της αλήθειας ειδήσεις, πληροφορίες ή σχόλια να προχωρούν σε άμεση διόρθωση, διευκρίνιση ή/και απολογία.
1.4. Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι έχουν υποχρέωση να παρέχουν έγκυρη πληροφόρηση στον πολίτη και να μη χειραγωγούν τις ειδήσεις.
1.5. Η έννοια του επείγοντος ή της αμεσότητας στη διάδοση των πληροφοριών δεν υπερισχύει της επαλήθευσης των γεγονότων ή/και της επαλήθευσης των πηγών.
1.6. Η υποχρέωση των ΜΕ και των Δημοσιογράφων απέναντι στην ακρίβεια δεν επηρεάζει το δικαίωμά τους στην άσκηση κριτικής και στη σάτιρα, ούτε το δικαίωμά τους να εκφράζουν συγκεκριμένες θέσεις και να προβαίνουν σε αναλύσεις, ερμηνείες και σχόλια για γεγονότα.
Η εμπιστοσύνη προς τα ΜΕ και τους Δημοσιογράφους αποτελεί υπέρτατη αξία της Δημοσιογραφίας.
Η παραπληροφόρηση, οι ψευδείς ειδήσεις που τυχόν διαδίδονται διά των Μέσων Ενημέρωσης ή των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης είναι επιβλαβή και επικίνδυνα φαινόμενα για τη δημοκρατία και την ελευθεροτυπία.
Ως εκ τούτου είναι απαράδεκτη κάθε εμπλοκή Δημοσιογράφου και ΜΕ σε διασπορά ψευδών ειδήσεων και παραπληροφόρηση.
3.1. Τα ΜΕ παρέχουν στους άμεσα επηρεαζομένους τη δυνατότητα να απαντήσουν επί της ουσίας, μέσα σε χρονικό διάστημα που δεν απέχει από το δημοσίευμα ή τη μετάδοση ή την ανάρτηση, τόσο ώστε το δικαίωμα απάντησης να καθίσταται άνευ αντικειμένου.
3.2. Τα ΜΕ έχουν την υποχρέωση να δημοσιεύσουν την απάντηση των επηρεαζομένων. Έχουν το δικαίωμα να περιορίσουν την έκταση της απάντησης, διασφαλίζοντας την απόδοση της ουσίας της. Μπορούν, επίσης, να αρνηθούν τη δημοσίευση απαντήσεων που ενδεχομένως να έχουν νομικές συνέπειες.
4.1. Οι Λειτουργοί των ΜΕ κατά κανόνα δεν πρέπει να επιχειρούν να εξασφαλίσουν πληροφορίες ή οπτικοακουστικό υλικό ή καταγραφή τηλεφωνικής συνομιλίας με ψευδείς παραστάσεις ή με άλλο δόλιο τρόπο. Αυτό μπορεί να επιτραπεί κατ’ εξαίρεση και μόνο προς εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, όπως καθορίζεται στον παρόντα Κώδικα.
4.2. Οι Δημοσιογράφοι εξασφαλίζουν έγγραφα και ντοκουμέντα χωρίς ψευδείς παραστάσεις και δόλιο τρόπο. Αυτό μπορεί να επιτραπεί κατ’ εξαίρεση και μόνο προς εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, όπως καθορίζεται στον παρόντα Κώδικα.
4.3. Οι Δημοσιογράφοι δεν αποκτούν ούτε προσπαθούν να αποκτήσουν πληροφορίες ή οπτικοακουστικό υλικό με εκφοβισμό ή εκβιασμό ή καταβολή σε τρίτους χρημάτων ή άλλων αντικειμένων υλικής ή συναισθηματικής αξίας.
4.4. Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι δεν πληρώνουν και δεν δωροδοκούν μάρτυρες σε ποινικές ή και άλλες υποθέσεις, ή πρόσωπα που έχουν ανάμιξη σε εγκληματικές ενέργειες, περιλαμβανομένων μελών των οικογενειών τους, με σκοπό την εξασφάλιση πληροφοριών ή οπτικοακουστικού υλικού.
5.1. Η υπόληψη και η ιδιωτική ζωή κάθε προσώπου τυγχάνουν σεβασμού.
5.2. Παρεμβάσεις και έρευνες στην ιδιωτική ζωή προσώπων, περιλαμβανομένης της λήψης οπτικοακουστικού υλικού, χωρίς τη συγκατάθεσή τους, κατά κανόνα απαγορεύονται. Κατ’ εξαίρεση μπορεί να επιτραπεί η περίπτωση προσώπων που εμπλέκονται σε γεγονότα ή καταστάσεις που συνιστούν είδηση γενικότερου ενδιαφέροντος.
5.3. Η εξασφάλιση πληροφοριών ή/και οπτικοακουστικού υλικού με μηχανισμούς υποκλοπής κατά κανόνα απαγορεύεται.
Κατ' εξαίρεση μπορεί να δικαιολογηθεί η δημοσιοποίηση αποκλειστικά προς το δημόσιο συμφέρον, όπως καθορίζεται στον παρόντα Κώδικα.
6.1. Έρευνες ή λήψη και δημοσίευση οπτικοακουστικού υλικού σε νοσοκομεία ή ανάλογα ιδρύματα, γίνονται με διακριτικότητα και κατόπιν σχετικής άδειας, όπου τούτο ενδείκνυται, και πάντα με σεβασμό στην ιδιωτική ζωή.
6.2. Κατ' εξαίρεση το δικαίωμα της ιδιωτικής ζωής μπορεί να περιοριστεί όταν οι δημοσιογραφικές έρευνες διενεργούνται για άτομα σε νοσοκομεία ή σε ανάλογα ιδρύματα.
6.3. Τα στοιχεία που αφορούν στην υγεία συγκεκριμένων προσώπων είναι ευαίσθητα και δημοσιεύονται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και μόνο στον βαθμό που είναι αναγκαίο.
6.4. Αναφορά σε ζητήματα σωματικής, ψυχικής ή νοητικής υγείας, κατάστασης ή αναπηρίας πρέπει να είναι ακριβής, να σέβεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και να αποφεύγει στερεότυπα.
7.1. Χειρισμός θέματος που αφορά πένθος, θλίψη ή ψυχικό κλονισμό ή δύναται να προκαλέσει ανθρώπινο πόνο, απαιτεί, στον μέγιστο βαθμό, προσέγγιση που να τη χαρακτηρίζει διακριτικότητα και ενσυναίσθηση, και αποφυγή οποιασδήποτε πράξης δυνατόν να οξύνει τον ανθρώπινο πόνο.
7.2. Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι δέον όπως αποφεύγουν δημοσιοποίηση εικόνων που παρουσιάζουν άτομα σε συνθήκες πένθους, θλίψης ή ψυχικού κλονισμού. Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η δημοσιοποίηση δικαιολογείται από τις περιστάσεις, αυτό γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή και ευαισθησία.
7.3. Μαρτυρίες που λαμβάνονται από άτομα που βρίσκονται σε κατάσταση πένθους, θλίψης ή ψυχικού κλονισμού πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή και με την ανάλογη ευαισθησία
Η αναφορά σε αυτοκτονίες και απόπειρες αυτοκτονίας κατά κανόνα αποφεύγεται.
Στις εξαιρετικές περιπτώσεις κατά τις οποίες δικαιολογείται η δημοσίευση, τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι επιδεικνύουν ευαισθησία και ιδιαίτερη προσοχή.
9.1. Οι Δημοσιογράφοι παίρνουν συνεντεύξεις ή δημοσιεύουν τα λόγια ή τις εικόνες παιδιού πάντα με γνώμονα ότι αυτό δεν είναι επιβλαβές για την ασφάλεια και την ευημερία του παιδιού. Για τις συνεντεύξεις εξασφαλίζεται πάντα η συγκατάθεση του παιδιού και συνίσταται να ενημερώνεται ένας υπεύθυνος ενήλικας που σχετίζεται με το παιδί, εκτός από περιπτώσεις όπου υπάρχει εξαιρετικό δημόσιο συμφέρον, όπως καθορίζεται στον παρόντα Κώδικα.
9.2. Το παιδί πρέπει να έχει την ευκαιρία να εκφραστεί, ωστόσο οι Δημοσιογράφοι έχουν την ευθύνη να εξετάσουν προσεκτικά την ηλικία, την ικανότητα συναίνεσης και την ωριμότητα του παιδιού.
9.3. Εκτός από τις περιπτώσεις όπου υπάρχει εξαιρετικό δημόσιο συμφέρον, όπως καθορίζεται στον παρόντα Κώδικα. οι Δημοσιογράφοι δεν πρέπει να ταυτοποιούν ένα παιδί χωρίς τη συγκατάθεση του παιδιού και ενός νομικά υπεύθυνου ενήλικα.
9.4. Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι οφείλουν να τηρούν τις πρόνοιες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού και της σχετικής νομοθεσίας, καθώς και τις πρόνοιες της κείμενης νομοθεσίας για τα προσωπικά δεδομένα.
9.5. Συμμετοχή παιδιών σε εκδηλώσεις γενικού ή ειδικού ενδιαφέροντος, για δημοσιογραφικούς σκοπούς, πρέπει να κρίνεται κατά περίπτωση.
Οι Δημοσιογράφοι συλλέγουν, επεξεργάζονται και χρησιμοποιούν στα ΜΕ προσωπικά δεδομένα αποκλειστικά για δημοσιογραφικούς σκοπούς, και στο πλαίσιο της κείμενης νομοθεσίας.
Ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα τυγχάνουν αυστηρότερης διαχείρισης.
Οι Δημοσιογράφοι τηρούν την επαγγελματική εχεμύθεια αναφορικά με την πηγή πληροφοριών τις οποίες έλαβαν εμπιστευτικά.
Οι Δημοσιογράφοι δεν υποχρεούνται να αποκαλύπτουν τις πηγές των πληροφοριών τους, χωρίς αυτό να αναιρεί την υποχρέωσή τους να τηρούν όλες τις πρόνοιες του παρόντα Κώδικα.
12.1. Τα ΜΕ αποφεύγουν οποιαδήποτε απευθείας ή άλλη αναφορά ή ενέργεια εναντίον προσώπου ή ομάδας προσώπων η οποία περιέχει στοιχεία δυσμενούς διάκρισης και προκατάληψης με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη γλώσσα, την θρησκεία, τις πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή εθνοτική ή κοινωνική προέλευση, την περιουσία, την καταγωγή, το φύλο ή τον προσδιορισμό ή την αλλαγή φύλου, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την εγκυμοσύνη, τη σωματική ή νοητική ή αισθητηριακή ή ψυχική ασθένεια ή αναπηρία και την εξωτερική εμφάνιση.
Γενικά δεν δημοσιεύουν υλικό που προορίζεται ή ενδέχεται να προκαλέσει βλάβη ή να υποκινήσει μίσος εναντίον προσώπου ή ομάδας προσώπων.
12.2. Ισοπεδωτικές και μειωτικές εκφράσεις και χαρακτηρισμοί, χλευασμός, διαπόμπευση και διασυρμός προσώπων ή ομάδων προσώπων είναι ανεπίτρεπτα.
Τα ΜΕ αποφεύγουν οποιεσδήποτε άμεσες ή έμμεσες αναφορές και φρασεολογία, οι οποίες συνιστούν διάκριση στη βάση του φύλου, της ταυτότητας φύλου και του σεξουαλικού προσανατολισμού.
Αναφορές οι οποίες αναπαράγουν στερεότυπα και αναχρονιστικές αντιλήψεις για το φύλο, ή στοχοποιούν, προσβάλλουν και μειώνουν ανθρώπους στη βάση του φύλου, της ταυτότητας φύλου και του σεξουαλικού προσανατολισμού, είναι καταδικαστέες.
Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι μεριμνούν ώστε να μη δημοσιεύεται οποιοδήποτε περιεχόμενο που να ωθεί ή να υποκινεί ή να δικαιολογεί το μίσος, την άσκηση βίας ή τη διάκριση εναντίον ενός ατόμου ή μίας ομάδας ατόμων.
Η ρητορική μίσους μπορεί να λάβει τη μορφή άρνησης, υποβάθμισης ή συγχώρεσης εγκλημάτων, καθώς και ηρωοποίησης ατόμων που διέπραξαν τέτοια εγκλήματα.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η ρητορική μίσους μπορεί να ενσωματώνεται σε δημοσιογραφικό λόγο υπό τη μορφή δηλώσεων, νοείται ότι τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι έχουν την ευθύνη για το περιεχόμενο που δημοσιεύουν, μεταδίδουν, αναρτούν ή αναπαράγουν, στην ολότητά του.
15.1. Τα ΜΕ δεν αποκαλύπτουν άμεσα ή έμμεσα την ταυτότητα θυμάτων σεξουαλικής παρενόχλησης, σεξουαλικής κακοποίησης, βιασμού και άλλων σεξουαλικών εγκλημάτων.
15.2. Η δημοσίευση πληροφοριών για σεξουαλικά εγκλήματα παραμένει λιτή, χωρίς λεπτομέρειες και δραματοποίηση του συμβάντος.
Επιβάλλεται ακόμα μεγαλύτερη προσοχή σε περίπτωση που το έγκλημα αφορά παιδιά.
15.3. Αποφεύγεται η αναφορά σε δηλώσεις οι οποίες αποτελούν μονομερή κατάθεση υπεράσπισης ή οι οποίες λειτουργούν ως ρομαντικοποίηση του εγκλήματος.
Οι Δημοσιογράφοι σέβονται πλήρως την αρχή ότι πρόσωπο ύποπτο ή κατηγορούμενο για διάπραξη αδικήματος, είναι αθώο μέχρις αποδείξεως του αντιθέτου, σύμφωνα με τον νόμο, και συνεπώς αποφεύγουν να δημοσιοποιήσουν οτιδήποτε το οποίο να οδηγεί σε συμπεράσματα ως προς την ενοχή ή αθωότητά του ή το οποίο τείνει να το διασύρει ή να το διαπομπεύσει.
Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι δεν αποδέχονται δώρα ή πλεονέκτημα ή χρηματισμό αναφορικά με την ενάσκηση του λειτουργήματός τους, ούτε θέτουν, με παρόμοια πράξη, σε κίνδυνο την ανεξαρτησία τους.
Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι δεν χρησιμοποιούν και δεν μεταδίδουν για προσωπικό όφελος, ή προς όφελος του εργοδότη τους, προ της γενικής δημοσιοποιήσεώς τους, οικονομικής φύσης πληροφορίες τις οποίες λαμβάνουν.
19.1. Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι σέβονται και εφαρμόζουν το εκάστοτε ισχύον Δίκαιο και τις συμβάσεις που αφορούν στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας.
19.2. Σε περίπτωση δημοσίευσης ή μετάδοσης ή ανάρτησης μη πρωτογενούς περιεχομένου, ακόμα και επεξεργασμένου εν όλω ή εν μέρει, θα πρέπει να εξασφαλίζονται όλα τα δικαιώματα/άδεια από το ΜΕ και/ή τον κάτοχο των πνευματικών δικαιωμάτων.
19.3. Σε περίπτωση αναδημοσίευσης από άλλη πηγή, όπου αυτό επιτρέπεται, τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι υποχρεούνται να λαμβάνουν τα δέοντα μέτρα ώστε αυτό να γίνεται με σεβασμό προς την αρχική πηγή και με αναφορά στην προέλευση.
Στον παρόντα Κώδικα, περιπτώσεις οι οποίες κατ’ επίκληση του δημοσίου συμφέροντος δικαιολογούν παρέκκλιση από τον κανόνα, είναι κυρίως:
1) Προστασία της Εθνικής Ασφάλειας
2) Προστασία της δημόσιας ασφάλειας ή της δημόσιας υγείας
3) Προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών
4)Υποβοήθηση ανίχνευσης ή αποκάλυψης κακουργηματικής πράξης
5) Παρεμπόδιση παραπλάνησης του κοινού ως αποτέλεσμα πράξεων ή δηλώσεων προσώπων φυσικών ή νομικών, κρατικών, πολιτικών ή πολιτειακών φορέων.
Ο παρών Κώδικας αναθεωρείται ή τροποποιείται μόνο κατόπιν συμφωνίας ή ομογνωμίας όλων των Μερών που τον υιοθέτησαν.
Νοείται πως οποιαδήποτε αναθεώρηση ή τροποποίηση θα επισυνάπτεται στο παρόν και θα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του.
Λευκωσία, Απρίλιος, 1997
* Ο Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας συμπληρώθηκε και τροποποιήθηκε, κυρίως για να είναι πιο σαφής, καταληπτός και εύχρηστος, με συμφωνία όλων των Φορέων, τον Ιούνιο του 2008, και τέθηκε σε ισχύ από την 1η Ιουλίου, 2008.
** Τον Ιούνιο 2015, τα μέλη της Επιτροπής αυξήθηκαν σε 15 για λόγους λειτουργικότητας και για να γίνει δυνατή η συμμετοχή ατόμου προερχομένου από τα διαδικτυακά ΜΜΕ.
Τα αρχικά άρθρα που αντικαταστάθηκαν είναι:
«Η Επιτροπή, περιλαμβανομένου του Προέδρου της, αποτελείται από δεκατρία μέλη. Είναι πρόσωπα υψηλής ηθικής στάθμης και εγνωσμένου κύρους. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής θα πρέπει κατά προτίμηση να έχει νομική κατάρτιση.
«Ο Πρόεδρος και τρία από τα μέλη της Επιτροπής διορίζονται από κοινού από την Ένωση Συντακτών, το Σύνδεσμο Εκδοτών και τους Ιδιοκτήτες των Ηλεκτρονικών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Τα υπόλοιπα εννέα μέλη διορίζονται ανά τρία από την Ένωση Συντακτών, τον Σύνδεσμο Εκδοτών και τους Ιδιοκτήτες των Ηλεκτρονικών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.»
*** Τον Ιούνιο, 2017, ο Κώδικας τροποποιήθηκε με σκοπό την αύξηση των μελών από 15 σε 17, για να εκπροσωπηθεί επαρκώς ο Κυπριακός Οργανισμός Εκδοτών Διαδικτύου, να συμπληρωθούν και αποσαφηνισθούν οι κανονισμοί λειτουργίας και να καθορισθούν τα καθήκοντα ενός εκάστου των αξιωματούχων της ΕΔΔ.
**** Τον Σεπτέμβριο 2022 ο Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας τροποποιήθηκε δραστικά, με στόχο τον εκσυγχρονισμό του τρόπου λειτουργίας της ΕΔΔ και κυρίως των προνοιών του Κώδικα, ώστε να συνάδει με τις εξελίξεις στη Δημοσιογραφία, αλλά και στην κοινωνία γενικότερα, και με την ανάγκη προστασίας της ελευθεροτυπίας και της ποιότητας του δημοσιογραφικού περιεχομένου. Με τη σύμφωνο γνώμη όλων των Φορέων, ο τροποποιημένος Κώδικας τέθηκε σε ισχύ από….
Λευκωσία, Σεπτέμβριος, 2022
Τα Μέλη της Επιτροπής:
ΕΛΛΗ ΚΟΤΖΑΜΑΝΗ, Πρόεδρος
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Αντιπρόεδρος
ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ, Γραμματέας
ΧΑΡΗΣ ΝΙΛΟΛΑΪΔΗΣ, Οικονομικός Υπεύθυνος
ΒΑΡΒΑΡΑ ΑΡΓΥΡΟΥ
ΦΡΟΣΩ ΒΙΟΛΑΡΗ
ΧΡΙΣΤΟΣ ΛΟΤΤΙΔΗΣ
ΝΙΚΟΛΑΣ ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΗΣ
ΞΕΝΙΑ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ
ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΕΥΑΓΟΡΟΥ
ΣΩΤΗΡΗΣ ΠΑΡΟΥΤΗΣ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΡΠΕΡΗΣ
ΤΩΝΙΑ ΣΤΑΥΡΙΝΟΥ
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΣΤΕΡΓΙΔΟΥ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΡΙΜΙΘΙΩΤΗΣ
ΜΙΡΑΝΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥ
ΧΡΙΣΤΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΙΔΗΣ