*Οι παλαιότερες αποφάσεις της ΕΔΔ αναδημοσιεύονται από το αρχείο και δεν έχει γίνει καμία παρέμβαση στο περιεχόμενό τους.
*Οι παλαιότερες αποφάσεις της ΕΔΔ αναδημοσιεύονται από το αρχείο και δεν έχει γίνει καμία παρέμβαση στο περιεχόμενό τους.
ΜΕΣΟ:
ΠΡΟΝΟΙΑ/EΣ ΚΩΔΙΚΑ:
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
24/2023
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
26/11/2023
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΝΑΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (24_12092023) σχετικά με φωτο-ρεπορτάζ και σχόλιο που αναρτήθηκε στη διαδικτυακή ενημερωτική σελίδα OmegaLIVE κάτω από τον τίτλο «Απίστευτο κι όμως κυπριακό! Έστησαν δεξίωση σε χώρο στάθμευσης – Τραπέζια ακόμα και στις θέσεις αναπήρων (ΕΙΚΟΝΑ)» (ημερομηνία ανάρτησης 11 Σεπτεμβρίου 2023).
Η Επιτροπή, εξετάζοντας όλα τα δεδομένα που είχε ενώπιόν της, αποφάσισε ότι η ανάρτηση παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεντολογίας και συγκεκριμένα την Ειδική Διάταξη 19. ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ, σύμφωνα με την οποία:
19.1. Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι σέβονται και εφαρμόζουν το εκάστοτε ισχύον Δίκαιο και τις συμβάσεις που αφορούν στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας.
19.2. Σε περίπτωση δημοσίευσης ή μετάδοσης ή ανάρτησης μη πρωτογενούς περιεχομένου, ακόμα και επεξεργασμένου εν όλω ή εν μέρει, θα πρέπει να εξασφαλίζονται όλα τα δικαιώματα/άδεια από το ΜΕ και/ή τον κάτοχο των πνευματικών δικαιωμάτων.
19.3. Σε περίπτωση αναδημοσίευσης από άλλη πηγή, όπου αυτό επιτρέπεται, τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι υποχρεούνται να λαμβάνουν τα δέοντα μέτρα ώστε αυτό να γίνεται με σεβασμό προς την αρχική πηγή και με αναφορά στην προέλευση.
Σύμφωνα με τον παραπονούμενο, η ανάρτηση, σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης, στην οποία γίνεται αναφορά στο δημοσίευμα, ανήκει στον ίδιο και επισυνάπτει σχετική φωτογραφία. Προσθέτει ότι απηύθυνε μήνυμα, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, στο Μέσο και «ζήτησα να με ενημερώσουν από ποιον πήραν άδεια για αναδημοσίευση του περιεχομένου και της φωτογραφίας της ανάρτησής μου, κάτι για το οποίο δεν ερωτήθηκα ποτέ και ούτε έδωσα την συγκατάθεση μου, και ζήτησα όπως κατέβει το εν λόγω δημοσίευμα από την ιστοσελίδα άμεσα».
Στην απάντηση του, την οποία έδωσε διά δικηγόρου, το Μέσο αναφέρει ότι «λήφθηκαν τα δέοντα μέτρα προς άμεση ανταπόκριση στο περιεχόμενο της επιστολής του παραπονούμενου».
Προσθέτει πως «η φωτογραφία είχε δημοσιευθεί στο Twitter και είχε γίνει viral, γιατί απεικόνιζε γαμήλιο πάρτι που φαίνεται να διεξήχθη σε χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων και στον οποίο είχαν τοποθετηθεί τραπέζια τα οποία επεκτείνονταν μέχρι και στον χώρο στάθμευσης αναπήρων» και ακόμα πως «η φωτογραφία συνοδεύετο με έντιμο σχόλιο του δημοσιογράφου… Εστίαζε με κωμικό τρόπο στα κακώς κείμενα του τόπου μας».
Και συνεχίζει: «Μερίμνησε δε όπως διασφαλίσει ότι δεν ήταν δυνατό να ταυτοποιηθεί από το επίμαχο ρεπορτάζ και φωτογραφία κανένα σχετιζόμενο πρόσωπο, προστατεύοντας το δικαίωμα της ιδιωτικής ζωής και επικεντρώνοντας στην είδηση καθ’ αυτή.» Επιπλέον το Μέσο αναφέρει πως ο παραπονούμενος διεκδικεί την πατρότητα της φωτογραφίας «χωρίς να παραθέσει οποιαδήποτε αποδεικτικά στοιχεία που να δεικνύουν με ασφάλεια ότι αυτός ήταν ο δημιουργός της πρωτότυπης φωτογραφίας.» Και ακόμα ότι «ο παραπονούμενος, ακόμη και αν απεδείκνυε το ιδιοκτησιακό του δικαίωμα επί της φωτογραφίας, απεμπόλησε οποιαδήποτε δικαιώματα του διότι η φωτογραφία ήταν ήδη άμεσα εκτεθειμένη και ελεύθερα προσβάσιμη στο κοινό και επομένως δεν υπάρχει παράβαση».
Η Επιτροπή τονίζει πως η παραβίαση της πρόνοιας του Κώδικα για την πνευματική ιδιοκτήσια προκύπτει από το γεγονός ότι η φωτογραφία που χρησιμοποιήθηκε στο δημοσίευμα αντιγράφηκε από τον προσωπικό λογαριασμό του χρήστη και παραπονούμενου, σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης, χωρίς να εξασφαλιστεί η σχετική άδεια από τον ίδιο. Είναι υποχρέωση του/της δημοσιογράφου και του Μέσου να βεβαιούνται πως το περιεχόμενο αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ελεύθερο προς αντιγραφή και χρήση, και πως δεν παραβιάζονται τυχόν πνευματικά δικαιώματα, προτού προχωρήσουν στην χρήση ή αξιοποίησή του.
Το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων αποτελεί αντικείμενο ευρύτατης συζήτησης, σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, και το γεγονός ότι δημοσιογράφοι και Μέσα Ενημέρωσης διεκδικούν σεβασμό αυτών των δικαιωμάτων για τους ίδιους, αναδεικνύει εντονότερη την ανάγκη να λαμβάνονται υπόψη και τα πνευματικά δικαιώματα τρίτων από δημοσιογράφους και Μέσα.
Πρόσθετα, και με δεδομένη τη συχνή επίκληση του δημοσίου συμφέροντος για την όποια αναδημοσίευση περιεχομένου από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα πνευματικά δικαιώματα, η Επιτροπή σημειώνει πως ο/η δημοσιογράφος θα πρέπει να σταθμίζει τι είναι δημόσιο συμφέρον και τι όχι, με βάση και τις πρόνοιες του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας. Ενώ όταν εντοπίζει υλικό σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης τρίτου το οποίο θεωρεί είδηση, θα πρέπει να την διερευνά περαιτέρω, και να εξασφαλίζει πληροφορίες και από άλλες πηγές, προτού την αναδημοσιεύσει.
ΜΕΣΟ:
ΠΡΟΝΟΙΑ/EΣ ΚΩΔΙΚΑ:
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
22/2023
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
21/11/2023
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΝΑΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονα που έλαβε (22_05092023) σχετικά με άρθρο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Σημερινή» με τίτλο «Ο Τρίτος Αττίλας δείχνει τα δόντια του και μας την έχει στημένη (ΒΙΝΤΕΟ-ΑΝΑΛΥΣΗ)» το οποίο υπογράφει ο Δρ Γιάννος Χαραλαμπίδης (ημερομηνία δημοσίευσης 3/9/2023).
Σύμφωνα με τους παραπονούμενους, το άρθρο χρησιμοποιεί «ανυπόστατες πληροφορίες», ενώ «περιέχει σωρεία σχολίων κατά των μεταναστών που αποτελούν ρητορική μίσους και προτροπή σε βία.»
Στην απάντηση του Μέσου, αναφέρεται εκ μέρους του αρθρογράφου Δρα Γιάννου Χαραλαμπίδη πως οι καταγγελίες είναι «έκδηλα ανυπόστατες», και πως «με μίαν απλή ανάγνωση του κειμένου ή/και του συναφούς βίντεο μπορεί τούτο να γίνει κατανοητό».
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξετάζοντας τα δεδομένα αποφάσισε ότι το άρθρο παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και συγκεκριμένα την Ειδική Διάταξη 14. ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΜΙΣΟΥΣ, η οποία προνοεί ότι:
Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι μεριμνούν ώστε να μη δημοσιεύεται οποιοδήποτε περιεχόμενο που να ωθεί ή να υποκινεί ή να δικαιολογεί το μίσος, την άσκηση βίας ή τη διάκριση εναντίον ενός ατόμου ή μίας ομάδας ατόμων.
Η ρητορική μίσους μπορεί να λάβει τη μορφή άρνησης, υποβάθμισης ή συγχώρεσης εγκλημάτων, καθώς και ηρωοποίησης ατόμων που διέπραξαν τέτοια εγκλήματα.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η ρητορική μίσους μπορεί να ενσωματώνεται σε δημοσιογραφικό λόγο υπό τη μορφή δηλώσεων, νοείται ότι τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι έχουν την ευθύνη για το περιεχόμενο που δημοσιεύουν, μεταδίδουν, αναρτούν ή αναπαράγουν, στην ολότητά του.
Η Επιτροπή έχει και στο παρελθόν υποδείξει πως η χρήση φράσεων όπως «Τρίτος Αττίλας» και «νέα εισβολή» για την περιγραφή του μεταναστευτικού ζητήματος, είναι δεοντολογικά ανεπίτρεπτη, διότι χρησιμοποιεί τον πόνο που προκάλεσε στους πρόσφυγες, στις οικογένειες των πεσόντων και αγνοουμένων, και στο σύνολο του λαού η Τουρκική Εισβολή του 1974, για να διεγείρει το δημόσιο αίσθημα απέναντι σε συνέπειες που ο αρθρογράφος περιγράφει και που ο ίδιος θεωρεί ότι προκαλούν οι αριθμοί των μεταναστών. Λανθασμένα η τραγωδία που βίωσε η Κύπρος το 1974 επαναφέρεται, επανατραυματίζοντας το κοινό, σε ένα άρθρο που ουδεμία σχέση έχει με τα ιστορικά γεγονότα.
Η Επιτροπή, ως ο προασπιστής της ελευθερίας της έκφρασης, αναγνωρίζει το δικαίωμα του αρθρογράφου να εκφράζει την άποψή του, ωστόσο τονίζει πως τα στερεότυπα στην κάλυψη θεμάτων όπως το μεταναστευτικό, μπορούν να καλλιεργήσουν ή/και να διαιωνίσουν ρατσιστικές νοοτροπίες.
Επιπλέον, ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζονται στο άρθρο οι αριθμοί του μεταναστευτικού και οι όποιες πληροφορίες και απόψεις τυχόν έχει ο αρθρογράφος για τις ρίζες του υπό αναφορά προβλήματος, καθώς και η χρήση εκφράσεων όπως «ωρολογιακή βόμβα που άρχισε να δείχνει τα δόνται της» σαφώς και ωθούν, υποκινούν ή και δικαιολογούν το μίσος εναντίον του συνόλου των μεταναστών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κοινωνία.
ΜΕΣΟ:
ΠΡΟΝΟΙΑ/EΣ ΚΩΔΙΚΑ:
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
15/2023
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
20/09/2023
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΝΑΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (15_04072023) σχετικά με την ανάρτηση θέματος στη διαδικτυακή πύλη OmegaLIVE, με τίτλο «Κύπρος: Έφυγε από τη ζωή και πήρε προαγωγή» (ημερομηνία δημοσίευσης 30/06/2023).
Η Επιτροπή, σταθμίζοντας το παράπονο και την απάντηση του Μέσου, έκρινε ομόφωνα ότι η ανάρτηση παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, και συγκεκριμένα την Ειδική Διάταξη 5. Ιδιωτική Ζωή, η οποία, αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι:
5.1. Η υπόληψη και η ιδιωτική ζωή κάθε προσώπου τυγχάνουν σεβασμού.
5.2. Παρεμβάσεις και έρευνες στην ιδιωτική ζωή προσώπων, περιλαμβανομένης της λήψης οπτικοακουστικού υλικού, χωρίς τη συγκατάθεσή τους, κατά κανόνα απαγορεύονται…
5.3. Κατ’ εξαίρεση μπορεί να δικαιολογηθεί η δημοσιοποίηση αποκλειστικά προς το δημόσιο συμφέρον, όπως καθορίζεται στον Κώδικα.
Σύμφωνα με τον παραπονούμενο, το δημοσίευμα «δεν είναι ηθικά και δημοσιογραφικά ορθό», γιατί αναφέρεται σε άτομο που έχει φύγει από τη ζωή και γιατί «το θέμα δεν αποτελεί καν είδηση αφού αφορά σε προαγωγή του δημοσίου με αναδρομική ισχύ».
Το Μέσο άντλησε το θέμα από την Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, και στην απάντησή του αναφέρει πως «η δημοσίευση έγινε με σκοπό την ανάδειξη μίας πληροφορίας, την οποία κρίναμε ως ενδιαφέρουσα». Διαβεβαιώνει, επίσης, ότι «σε καμία περίπτωση η σχετική ανάρτηση δεν έγινε με σκοπό να θίξει την προσωπικότητα του οποιουδήποτε, πόσο μάλλον ενός θανόντος προσώπου.»
Ο παραπονούμενος αναφέρει, επιπρόσθετα, ότι «παρά τις απανωτές προσπάθειες να επικοινωνήσει με το Μέσο, κανένας δεν του απάντησε ούτε με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ούτε στο τηλέφωνο». Ενώ το Μέσο στην απάντησή του αναφέρει πως «όταν λάβαμε επιστολή από την Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, και θέλοντας να επιβεβαιώσουμε και προς την οικογένεια της θανούσας τον αμέριστο σεβασμό μας, προβήκαμε άμεσα σε ενέργειες επί του σχετικού άρθρου. Συγκεκριμένα, αφαιρέθηκε από την είδηση το όνομα της εκλιπούσας, διατηρώντας αυτούσιο το υπόλοιπο μέρος από τη γνωστοποίηση της Επίσημης Εφημερίδας του Κράτους».
Με αφορμή την ανάρτηση, η Επιτροπή τόνιζει την ανάγκη οι δημοσιογράφοι να αποφεύγουν την απλή αντιγραφή, χωρίς διερεύνηση ή/και επιβεβαίωση, θεμάτων, από οποιαδήποτε πηγή και αν αυτά προέρχονται, όπως και να αποφεύγουν τη συμπερίληψη πληροφοριών ή/και λεπτομερειών ενός θέματος οι οποίες μπορεί να συνιστούν παρέμβαση/παραβίαση της ιδιωτικής ζωής (στη συγκεκριμένη περίπτωση και των μελών της οικογένειας της θανούσας) ή/και των προσωπικών δεδομένων. Η επεξεργασία πληροφοριών και λεπτομερειών ενός θέματος είναι απαραίτητη για να αποτρέπεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο παραβίαση προνοιών του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας.
ΠΡΟΝΟΙΑ/EΣ ΚΩΔΙΚΑ:
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
12/2023
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
26/07/2023
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΝΑΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (12_15052023) για το δημοσίευμα της ειδησεογραφικής ιστοσελίδας «Reporter» με τίτλο «Έρχονται στην Κύπρο, μένουν έγκυες και ψάχνουν Κύπριους να αναγνωρίσουν το παιδί έναντι αμοιβής» (ημερομηνία δημοσίευσης 15/05/2023). Όπως διαπιστώνεται και στο παράπονο, ο αρχικός τίτλος ήταν «Μάστιγα οι αιτήτριες ασύλου που μένουν έγκυες και ψάχνουν πατεράδες έναντι αμοιβής» και αυτός τροποποιήθηκε από το Μέσο, προτού αποσταλεί το παράπονο.
Η Επιτροπή εξέτασε το παράπονο αφού είχε συνάντηση και με μέλη της δημοσιογραφικής ομάδας του Μέσου, και έκρινε ομόφωνα πως το δημοσίευμα παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, και συγκεκριμένα τις πρόνοιες των Ειδικών Διατάξεων 14. Ρητορική Μίσους και 1. Ακρίβεια, που αναφέρουν ότι:
14.1. Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι μεριμνούν ώστε να μη δημοσιεύεται οποιοδήποτε περιεχόμενο που να ωθεί ή να υποκινεί ή να δικαιολογεί το μίσος, την άσκηση βίας ή τη διάκριση εναντίον ενός ατόμου ή μίας ομάδας ατόμων.
14.2. Η ρητορική μίσους μπορεί να λάβει τη μορφή άρνησης, υποβάθμισης ή συγχώρεσης εγκλημάτων, καθώς και ηρωοποίησης ατόμων που διέπραξαν τέτοια εγκλήματα.
14.3. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η ρητορική μίσους μπορεί να ενσωματώνεται σε δημοσιογραφικό λόγο υπό τη μορφή δηλώσεων, νοείται ότι τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι έχουν την ευθύνη για το περιεχόμενο που δημοσιεύουν, μεταδίδουν, αναρτούν ή αναπαράγουν, στην ολότητά του.
1.1. Τα ΜΕ έχουν υποχρέωση να λαμβάνουν κάθε εύλογο μέτρο ώστε τα γεγονότα που παρουσιάζουν να χαρακτηρίζει η ακρίβεια.
1.2. Ο σεβασμός στο δικαίωμα του κοινού στην αλήθεια είναι το πρώτο καθήκον του/της Δημοσιογράφου. Για την εκτέλεση αυτού του καθήκοντος, ο/η Δημοσιογράφος θα υπερασπίζεται ανά πάσα στιγμή τις αρχές της ελευθερίας της έκφρασης, της ελευθερίας του λόγου και της ελευθεροτυπίας.
1.3. Τα ΜΕ μεριμνούν ώστε σε περίπτωση που δημοσιεύονται ανακριβείς, παραπλανητικές, φανταστικές ή διαστρεβλωτικές της αλήθειας ειδήσεις, πληροφορίες ή σχόλια να προχωρούν σε άμεση διόρθωση, διευκρίνιση ή/και απολογία.
1.4. Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι έχουν υποχρέωση να παρέχουν έγκυρη πληροφόρηση στον πολίτη και να μη χειραγωγούν τις ειδήσεις.
1.5. Η έννοια του επείγοντος ή της αμεσότητας στη διάδοση των πληροφοριών δεν υπερισχύει της επαλήθευσης των γεγονότων ή/και της επαλήθευσης των πηγών.
1.6. Η υποχρέωση των ΜΕ και των Δημοσιογράφων απέναντι στην ακρίβεια δεν επηρεάζει το δικαίωμά τους στην άσκηση κριτικής και στη σάτιρα, ούτε το δικαίωμά τους να εκφράζουν συγκεκριμένες θέσεις και να προβαίνουν σε αναλύσεις, ερμηνείες και σχόλια για γεγονότα.
Η Επιτροπή εντόπισε παραβίαση του Κώδικα και της πρόνοιας περί ρητορικής μίσους, τόσο στον τίτλο (προτού αυτός τροποποιηθεί από το ίδιο το Μέσο), όσο και στο περιεχόμενο του ρεπορτάζ. Όπως επισημαίνεται και στο παράπονο, με το ρεπορτάζ στοχοποιείται συγκεκριμένη ομάδα μελών της κοινωνίας και συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων, ενώ τα όσα αναφέρονται περιγραφικά, σαφώς και υποκινούν τον φόβο ή/και το μίσος εναντίον των συγκεκριμένων ανθρώπων.
Επιπλέον, ο/η δημοσιογράφος μετέτρεψε την είδηση σε ανακριβή, επειδή παρουσίασε τις μόλις τέσσερις υποθέσεις στις οποίες αναφέρθηκε η αστυνομία σε «φαινόμενο», και πάνω σε αυτή τη βάση στήριξε το σύνολο του δημοσιεύματος. Η ίδια η αστυνομική πηγή την οποία επικαλείται το δημοσίευμα, χαρακτήρισε ως μεμονωμένες τις περιπτώσεις που περιγράφονται, ωστόσο ο/η δημοσιογράφος επιχείρησε να δημιουργήσει στο αναγνωστικό κοινό την εντύπωση ότι πρόκειται για συστηματική πρακτική, που διενεργείται με συγκεκριμένη στόχευση, με τις αναφορές να παραπέμπουν σε συνωμοσία ενάντια στην κυπριακή κοινωνία.
Η Επιτροπή άκουσε με προσοχή τα μέλη της δημοσιογραφικής ομάδας του Μέσου, χαιρετίζει τις παραδοχές για τυχόν λάθη και την προσπάθεια για τήρηση του Κώδικα, αλλά υπέδειξε και διά ζώσης πως δεν αποτελεί δικαιολογία για δημοσιογράφους και Μέσα η ταχύτητα με την οποία εργάζονται, ιδιαίτερα στα διαδικτυακά μέσα, ώστε να μπορεί να γίνει αποδεκτή ακόμα και η χωρίς πρόθεση χρήση ρατσιστικού λόγου.
Τόνισε, ακόμα, όπως έχει κατ’ επανάληψη αναφέρει και σε άλλες αποφάσεις της, πως έστω και αν ο/η δημοσιογράφος αναπαράγουν ή μεταφέρουν δηλώσεις επίσημου φορέα, δεν αναστέλλεται η ευθύνη τους να μην προάγουν τον ρατσισμό και να «φιλτράρουν» το υλικό που μπορούν να γράψουν/μεταδώσουν/αναρτήσουν.
Η Επιτροπή επισημαίνει, παράλληλα, πως όταν ένα Μέσο έχει μεγάλη αναγνωσιμότητα ή μεγάλη ακροαματικότητα και τηλεθέαση, τότε έχει και μεγαλύτερου βαθμού κοινωνική ευθύνη, γι’ αυτό και θα πρέπει να επιδεικνύει μεγαλύτερη προσοχή στο τι δημοσιεύει, μεταδίδει ή/και αναρτά, ώστε να μην παραβιάζει τη δεοντολογία.
ΜΕΣΟ:
ΠΡΟΝΟΙΑ/EΣ ΚΩΔΙΚΑ:
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
14/2023
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
26/07/2023
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΣΥΣΤΑΣΗ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, με αφορμή κατά καιρούς δημοσιεύματα, μεταδόσεις ή/και αναρτήσεις, που μπορεί να συνιστούν ακόμα και παραβίαση του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, είτε με την λήψη/κινηματογράφηση ή/και δημοσίευση βίντεο και φωτογραφιών από κηδείες νεαρών προσώπων, παρ’ ότι οι οικογένειες μπορεί να μην επιθυμούν, είτε με την λεπτομερή καταγραφή της κατάστασης νεκρού προσώπου και των οικείων του κατά την κηδεία, επιθυμεί να υπενθυμίσει προς τα Μέσα Ενημέρωσης και τους Δημοσιογράφους την Ειδική Διάταξη του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας:
7. ΠΕΝΘΟΣ-ΘΛΙΨΗ- ΚΛΟΝΙΣΜΟΣ
7.1. Χειρισμός θέματος που αφορά πένθος, θλίψη ή ψυχικό κλονισμό ή δύναται να προκαλέσει ανθρώπινο πόνο, απαιτεί, στον μέγιστο βαθμό, προσέγγιση που να τη χαρακτηρίζει διακριτικότητα και ενσυναίσθηση, και αποφυγή οποιασδήποτε πράξης δυνατόν να οξύνει τον ανθρώπινο πόνο.
7.2. Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι δέον όπως αποφεύγουν δημοσιοποίηση εικόνων που παρουσιάζουν άτομα σε συνθήκες πένθους, θλίψης ή ψυχικού κλονισμού. Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η δημοσιοποίηση δικαιολογείται από τις περιστάσεις, αυτό γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή και ευαισθησία.
7.3. Μαρτυρίες που λαμβάνονται από άτομα που βρίσκονται σε κατάσταση πένθους, θλίψης ή ψυχικού κλονισμού πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή και με την ανάλογη ευαισθησία.
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας υπενθυμίζει, παράλληλα, ότι σύμφωνα με τις Γενικές Διατάξεις του Κώδικα, σημείο 19 υποπαράγραφος IV:
Οι Δημοσιογράφοι, κατά την ενάσκηση του λειτουργήματός τους…
Είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και διακριτικοί στην παρουσίαση θεμάτων όπως η βία, το έγκλημα, τα σεξουαλικά εγκλήματα, ο ανθρώπινος πόνος και ο θάνατος, καθώς και πληροφοριών ή οπτικοακουστικού υλικού που μπορεί να προκαλέσουν πανικό ή φρίκη ή αποτροπιασμό, κυρίως στα παιδιά.
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
11/2023
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
26/06/2023
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΟΧΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (11_10052023) για δημοσίευση, στη διαδικτυακή ενημερωτική ιστοσελίδα Knews του συγκροτήματος της «Καθημερινής», φωτογραφίας η οποία συνοδεύει δημοσίευμα με τίτλο «Study tackles local-migrant gaps in Cyprus» (ημερομηνία δημοσίευσης 28/03/2023).
Όπως αναφέρει ο παραπονούμενος, ο οποίος εργάζεται ως freelance φωτορεπόρτερ/κάμεραμαν, «η συγκεκριμένη φωτογραφία είναι πνευματική μου ιδιοκτησία και προέρχεται από ρεπορτάζ στο οποίο δούλεψα μαζί με τον συνάδελφο Daniel Thomas, εκ μέρους του μέσου The New Humanitarian, το οποίο δημοσίευσε το ρεπορτάζ μας στις 29.09.2020.»
Και προσθέτει πως η «Καθημερινή Κύπρου» ποτέ δεν ζήτησε την άδεια και έγκρισή του για την χρήση και δημοσίευση της φωτογραφίας του, και πως άνοιξε συζήτηση μεταξύ των δύο μερών για την καταβολή αντιτίμου.
Στην απάντησή του, το Μέσο γνωστοποίησε προς την Επιτροπή πως «το συγκεκριμένο παράπονο έχει πάρει τον δρόμο της δικαιοσύνης».
Το Καταστατικό της αναφέρει ρητώς ότι «επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια της Επιτροπής να αποφασίσει κατά πόσο θα επιληφθεί παραπόνου που αποτελεί αντικείμενο διαδικασίας ενώπιον Δικαστηρίου ή άλλου δικαιοδοτικού οργάνου», παρόλα αυτά η Επιτροπή αποφάσισε επί της αρχής να μην υπεισέλθει σε συζήτηση για τις λεπτομέρειες της συγκεκριμένης υπόθεσης.
Ταυτόχρονα, κρίνει σκόπιμο, με δεδομένη και την ευρύτερη δημόσια συζήτηση για παρόμοια ζητήματα, να υποδείξει προς το σύνολο των Μέσων Ενημέρωσης, την Ειδική Διάταξη του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεντολογίας 19. Πνευματική Ιδιοκτησία, που αναφέρει ότι:
19.1. Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι σέβονται και εφαρμόζουν το εκάστοτε ισχύον Δίκαιο και τις συμβάσεις που αφορούν στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας.
19.2. Σε περίπτωση δημοσίευσης ή μετάδοσης ή ανάρτησης μη πρωτογενούς περιεχομένου, ακόμα και επεξεργασμένου εν όλω ή εν μέρει, θα πρέπει να εξασφαλίζονται όλα τα δικαιώματα/άδεια από το ΜΕ και/ή τον κάτοχο των πνευματικών δικαιωμάτων.
19.3. Σε περίπτωση αναδημοσίευσης από άλλη πηγή, όπου αυτό επιτρέπεται, τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι υποχρεούνται να λαμβάνουν τα δέοντα μέτρα ώστε αυτό να γίνεται με σεβασμό προς την αρχική πηγή και με αναφορά στην προέλευση.
ΜΕΣΟ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
10/2023
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
26/06/2023
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΝΑΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (10_08052023) για δημοσίευμα στην ενημερωτική ιστοσελίδα e-Cosmoscy.news με τίτλο «Ξεσηκώνονται οι Κύπριοι για τα επιδόματα σε αλλοδαπούς. Επιταγή που αγγίζει τα 1020 ευρώ σε μετανάστη».
Η Επιτροπή ομοφώνησε ότι στο δημοσίευμα εντοπίζεται παραβίαση του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, και συγκεκριμένα της Ειδικής Διάταξης 14. Ρητορική Μίσους, που αναφέρει ότι:
Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι μεριμνούν ώστε να μη δημοσιεύεται οποιοδήποτε περιεχόμενο που να ωθεί ή να υποκινεί ή να δικαιολογεί το μίσος, την άσκηση βίας ή τη διάκριση εναντίον ενός ατόμου ή μίας ομάδας ατόμων.
Σύμφωνα με τον παραπονούμενο, η διαδικτυακή εφημερίδα «δημοσίευσε ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα λήπτη δημοσίου βοηθήματος, με τον ισχυρισμό ότι πρόκειται για ‘μετανάστη’ και με τον έμμεσο ισχυρισμό ότι πρόκειται για προσωπικό και ατομικό επίδομα». Και συνεχίζει: «Όπως μπορεί κάποιος εύκολα να διαπιστώσει μετά από συντομη έρευνα, οι μετανάστες δεν λαμβάνουν κανένα επίδομα, αντίθετα καταβάλλουν κοινωνικές ασφαλίσεις χωρις να λαμβανουν ποτέ κανένα επίδομα ή συνταξη, ενώ οι αιτητές ασύλου λαμβάνουν 186 ευρώ επίδομα σίτισης και ένδυσης, 75 ευρώ ως επίδομα ηλεκτρισμού, ύδρευσης και μικρό-εξόδων (αν δεν παρουσιάσουν συμβόλαιο ενοικίασης το ποσό αυτό μειώνεται) και (σε περίπτωση που παρουσιάσουν ενοικιαστήριο συν μια σειρά από άλλα έγγραφα που οι ιδιοκτήτες συνήθως αρνούνται να τους παραχωρήσουν, όπως τίτλος ιδιοκτησίας και φορολογικό πιστοποιητικό) επιπλέον 100 ευρώ ανά άτομο μηνιαίως. Αντι των πιο πάνω, η εφημερίδα δημοσίευσε την επιταγή χωρίς να αποκρύψει το όνομα του δικαιούχου δίνοντας την εντύπωση πως πρόκειται για μηνιαίο επίδομα που καταβλήθηκε σε κάποιο «μετανάστη», ενώ προφανέστατα δεν πρόκειται για επίδομα ενός ατόμου ούτε για ένα μήνα.»
Το Μέσο ενημέρωσε τηλεφωνικώς την Επιτροπή, αφού παρέλαβε το παράπονο, πως το σχετικό δημοσίευμα έχει αφαιρεθεί από την ιστοσελίδα.
Η Επιτροπή χαιρετίζει την άμεση αυτορρύθμιση του Μέσου και το γεγονός ότι αναγνώρισε το λάθος του, έστω και μετά την λήψη του παραπόνου. Έχοντας ασχοληθεί πολλάκις στο παρελθόν με παρόμοιου τύπου δημοσιεύματα, η Επιτροπή αναμένει πως θα γίνει ευρύτερα αντιληπτό γιατί αυτά συνιστούν ρητορική μίσους.
ΜΕΣΟ:
ΠΡΟΝΟΙΑ/EΣ ΚΩΔΙΚΑ:
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
8/2023
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
17/05/2023
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΝΑΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (8_19_04_2023) για το ρεπορτάζ της ιστοσελίδας «Reporter» με τίτλο «Αυξήθηκαν οι περιοχές ‘’γκέτο’’ στην Κύπρο – Τα σημεία που χτυπούν καμπανάκι κινδύνου», το οποίο δημοσιεύτηκε στις 19 Απριλίου 2023.
Η Επιτροπή ομοφωνεί ότι το άρθρο παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, και συγκεκριμένα την Ειδική Διάταξη 1. Ακρίβεια, την Ειδική Διάταξη 12. Δυσμενείς Διακρίσεις καθώς και την Ειδική Διάταξη 14. Ρητορική Μίσους.
Σύμφωνα με τον παραπονούμενο «ο δημοσιογράφος Γιώργος Χατζηπαναγή με το άρθρο στοχοποιεί συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα (μετανάστες, αλλοδαπούς, υπηκόους τρίτων χωρών), εκφέροντας μάλιστα ρατσιστικό λόγο με αποτέλεσμα να υποκινεί το μίσος εναντίον της συγκεκριμένης ομάδας. Επίσης, παρουσιάζει ατεκμηρίωτα στοιχεία (γκετοποίηση περιοχών, προβλήματα σε περιοχές που κατοικούν μετανάστες κλπ.)».
Στην απάντησή του το Μέσο εξέφρασε έκπληξη για το παράπονο, σημειώνοντας πως «το ζήτημα της γκετοποίησης έχει καταγγελθεί αμέτρητες φορές από δήμους, κοινοτάρχες και κατοίκους των επηρεαζόμενων περιοχών, τόσο ενώπιον της Βουλής όσο και στον δημόσιο διάλογο και υπήρξε σχετική παραδοχή στο παρελθόν πολλές φορές από την εκτελεστική εξουσία. Η προηγούμενη Κυβέρνηση, μάλιστα, έχει δώσει και συγκεκριμένα κίνητρα προσδοκώντας, κατά τον τέως Υπουργό Εσωτερικών, να ‘’εκλείψουν τα φαινόμενα της γκετοποίησης’’».
Και προσθέτει: «Είναι προφανές πως δεν πρόκειται για ‘’ξεκάθαρη παραβίαση του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας’’ αλλά για ξεκάθαρη προσπάθεια φίμωσης του δημοσιογραφικού λόγου, παρέμβασης στο δημοσιογραφικό έργο και προσπάθειας ελέγχου του αφηγήματος για το μεταναστευτικό από συγκεκριμένα άτομα».
Εξετάζοντας όλα τα δεδομένα που είχε ενώπιόν της, παράπονο και απάντηση του Μέσου, η Επιτροπή αποφάσισε ότι το άρθρο παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας.
Συγκεκριμένα, εντοπίζεται παραβίαση του Κώδικα στην Ειδική Διάταξη 1. Ακρίβεια που προνοεί, μεταξύ άλλων, ότι:
Τα ΜΕ έχουν υποχρέωση να λαμβάνουν κάθε εύλογο μέτρο ώστε τα γεγονότα που παρουσιάζουν να χαρακτηρίζει η ακρίβεια.
Η Επιτροπή σημειώνει πως όταν ο δημοσιογράφος προβάλλει στο ρεπορτάζ του ένα ισχυρισμό – όπως οι αναφορές ότι «αυξήθηκαν οι περιοχές ‘’γκέτο’’ στην Κύπρο» και ότι «όσο περνούν τα χρόνια και οι μετανάστες αυξάνονται» – θα πρέπει να τον τεκμηριώνει με συγκεκριμένα στοιχεία και όχι με εκτιμήσεις που εξυπηρετούν μονόπλευρα την προβολή του συγκεκριμένου ισχυρισμού. Στο υπό μελέτη ρεπορτάζ, ο δημοσιογράφος δεν τεκμηριώνει τις αναφορές του, δεν παραθέτει επίσημα στοιχεία που να δικαιολογούν τα συμπεράσματά του, και αγνοεί παντελώς την πλευρά των μεταναστών και προσφύγων, καθώς δεν διασταυρώνει τις αναφορές του, για παράδειγμα με το Γραφείο Κύπρου της Υπάτης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNCHR).
Οι αυθαίρετες ερμηνείες, όπως συνάγεται από τον Κώδικα Δεοντολογίας, δεν χωρούν σε δημοσιογραφικά κείμενα, ακριβώς γιατί μπορεί να οδηγήσουν σε λανθασμένα συμπεράσματα και αντιδράσεις. Αναφορές όπως «κάθε ελεύθερη πόλη της Κύπρου έχει πλέον αναπτύξει το δικό της γκέτο» και «συμπυκνώνοντας τόσες διαφορετικές κουλτούρες και εθνικότητες… είναι αναπόφευκτο να μην υπάρχουν συγκρούσεις και διαμάχες ανάμεσα σε ανθρώπους ή ξεκαθάρισμα λογαριασμών» σίγουρα δεν εξυπηρετούν τον στόχο της ενημέρωσης και της αντικειμενικής πληροφόρησης.
Αντιθέτως συνιστούν σαφή παραβίαση του Κώδικα, Ειδική Διάταξη 12. Δυσμενείς Διακρίσεις που προνοεί ότι:
Τα ΜΕ αποφεύγουν οποιαδήποτε απευθείας ή άλλη αναφορά ή ενέργεια εναντίον προσώπου ή ομάδας προσώπων η οποία περιέχει στοιχεία δυσμενούς διάκρισης και προκατάληψης με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη γλώσσα, την θρησκεία, τις πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή εθνοτική ή κοινωνική προέλευση, την περιουσία, την καταγωγή, το φύλο ή τον προσδιορισμό ή την αλλαγή φύλου, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την εγκυμοσύνη, τη σωματική ή νοητική ή αισθητηριακή ή ψυχική ασθένεια ή αναπηρία και την εξωτερική εμφάνιση.
Γενικά δεν δημοσιεύουν υλικό που προορίζεται ή ενδέχεται να προκαλέσει βλάβη ή να υποκινήσει μίσος εναντίον προσώπου ή ομάδας προσώπων.
Επιπλέον, η Επιτροπή εντοπίζει στο ρεπορτάζ φράσεις που συνιστούν ρητορική μίσους, όπως για παράδειγμα ότι «όσο περνούν τα χρόνια και οι μετανάστες αυξάνονται, αυξάνεται και η ‘’παροικία’’ στη συγκεκριμένη περιοχή», καθώς και τα συμπεράσματα ότι, λόγω των μεταναστών, οι Ελληνοκύπριοι υποχρεώνονται να ζήσουν σε άλλες περιοχές, ή ότι η συνεχής αύξηση των μεταναστών σε μια περιοχή ισοδυναμεί με πρόκληση προβλημάτων και οχληρίας.
Η Επιτροπή δεν παραγνωρίζει το πρόβλημα της γκετοποίησης σε διάφορες περιοχές της Κύπρου, ούτε αγνοεί τα προβλήματα βίας, ωστόσο κρίνει το ύφος και τον τόνο του συγκεκριμένου ρεπορτάζ προβληματικά, καθώς παρουσιάζει τους Ελληνοκύπριους πολίτες ως θύματα, και αγνοεί ότι θύματα είναι και οι μετανάστες και οι πρόσφυγες.
Υποδεικνύει, ως εκ τούτου, τον Κώδικα και την Ειδική Διάταξη 14. Ρητορική Μίσους που ορίζει ότι:
Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι μεριμνούν ώστε να μη δημοσιεύεται οποιοδήποτε περιεχόμενο που να ωθεί ή να υποκινεί ή να δικαιολογεί το μίσος, την άσκηση βίας ή τη διάκριση εναντίον ενός ατόμου ή μίας ομάδας ατόμων.
Σε σχέση με την απάντηση του Μέσου, η Επιτροπή απορρίπτει τα περί παρέμβασης στο δημοσιογραφικό έργο και φίμωσης του δημοσιογραφικού λόγου. Και παραπέμπει στις Γενικές Διατάξεις του Κώδικα, οι οποίες απαντούν όλα τα ζητήματα σε σχέση με τον ρόλο της Επιτροπής Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας έναντι του συνόλου των Μέσων Ενημέρωσης και των δημοσιογράφων, καθώς και της ευθύνης ΜΕ και Δημοσιογράφων να αυτορρυθμίζονται με πυξίδα τον Κώδικα.
Η Επιτροπή απορρίπτει, τέλος, και την αναφορά του Μέσου στην απάντησή του πως «…είναι με τεράστια έκπληξη που λάβαμε γνώση του παραπόνου προς την ΕΔΔ. Ενός παραπόνου αγνώστου προέλευσης, για τη σκοπιμότητα του οποίου δεν μπορούμε να μην διερωτηθούμε.»
Είναι δικαίωμα κάθε προσώπου να απευθύνεται στην ΕΔΔ εκφράζοντας παράπονο για οποιοδήποτε Μέσο ή Δημοσιογράφο, και είναι το καθήκον και η υποχρέωση της Επιτροπής, όπως αυτά απορρέουν από τον Κώδικα, να επιλαμβάνεται κάθε παραπόνου. Επιπλέον, κάθε παραπονούμενος/η έχει δικαίωμα να παραμένει ανώνυμος/η, και η Επιτροπή θεωρεί αδιανόητο να επιχειρείται η απόδοση σκοπιμοτήτων πίσω από οποιοδήποτε παράπονο, είτε αποδειχθεί βάσιμο είτε απορριφθεί από την ΕΔΔ.
ΜΕΣΟ:
ΠΡΟΝΟΙΑ/EΣ ΚΩΔΙΚΑ:
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
6/2023
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
05/04/2023
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΝΑΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, ασκώντας την εξουσία που της παρέχει ο Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας (Γενικές Διατάξεις / Σημεία 6+7+8) αποφάσισε όπως προχωρήσει αυτεπάγγελτα στην εξέταση ζητήματος που απορρέει από το δημοσίευμα με τίτλο «Η εξιχνίαση ενός θανάτου στον ρυθμό του… ‘’ό,τι χορεύκω παίζε μου’’» (6_17032023) το οποίο αναρτήθηκε στο διαδικτυακό Μέσο Reporter, στις 17 Μαρτίου 2023.
Ομόφωνα η Επιτροπή αποφάσισε ότι το δημοσίευμα, το οποίο δεν είναι ξεκάθαρο, εκ της δομής και του περιεχομένου του, εάν αποτελεί ρεπορτάζ ή άρθρο γνώμης, παραβιάζει τις Γενικές Διατάξεις / Σημεία 2+9+19 του Κώδικα, επειδή είναι προφανές ότι δεν έτυχε της δέουσας επεξεργασίας, και περιλαμβάνει αφιλτράριστες και υπερβολικά πολλές λεπτομέρειες από την ιατροδικαστική έκθεση για το θάνατο 28χρονης στην Πέτρα του Ρωμιού, καθώς και από κατάθεση αστυνομικού ανακριτή ενώπιον Δικαστηρίου.
Με βάση τον Κώδικα, Γενικές Διατάξεις / Σημείο 2, ο/η δημοσιογράφος όφειλε να αναπτύξει ο ίδιος μηχανισμό αυτορρύθμισης, ώστε ναι μεν να διασφαλίσει το δικαίωμα του πολίτη στην ενημέρωση – δικαίωμα το οποίο επικαλείται και το Μέσο στην απάντησή του – αλλά ταυτόχρονα να συμμορφώνεται με την υποχρέωσή του, όπως αυτή απορρέει από τον Κώδικα, Γενικές Διατάξεις / Σημείο 9, όπως αποφεύγει αναρτήσεις ή και την χρήση γλώσσας που μπορεί να συνιστά παραβίαση του Κώδικα.
Η συμπερίληψη στο δημοσίευμα τόσων πολλών λεπτομερειών από την ιατροδικαστική έκθεση, καθώς και από την κατάθεση του ανακριτή, συνιστούν σαφή παραβίαση του Κώδικα, Γενικές Διατάξεις / Σημείο 19, που προνοεί ότι:
Οι Δημοσιογράφοι, κατά την ενάσκηση του λειτουργήματός τους…
Είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και διακριτικοί στην παρουσίαση θεμάτων όπως η βία, το έγκλημα, τα σεξουαλικά εγκλήματα, ο ανθρώπινος πόνος και ο θάνατος, καθώς και πληροφοριών ή οπτικοακουστικού υλικού που μπορεί να προκαλέσουν πανικό ή φρίκη ή αποτροπιασμό, κυρίως στα παιδιά.
Η Επιτροπή ομοφωνεί, επίσης, ότι η συγκεκριμένη ανάρτηση παραβιάζει και την Ειδική Διάταξη 7. ΠΕΝΘΟΣ – ΘΛΙΨΗ – ΚΛΟΝΙΣΜΟΣ σύμφωνα με την οποία:
7.1. Χειρισμός θέματος που αφορά πένθος, θλίψη ή ψυχικό κλονισμό ή δύναται να προκαλέσει ανθρώπινο πόνο, απαιτεί, στον μέγιστο βαθμό, προσέγγιση που να τη χαρακτηρίζει διακριτικότητα και ενσυναίσθηση, και αποφυγή οποιασδήποτε πράξης δυνατόν να οξύνει τον ανθρώπινο πόνο.
Η Επιτροπή σημειώνει πως το δημοσίευμα περιλαμβάνει αποσπασματικές αναφορές από την ιατροδικαστική έκθεση και την κατάθεση του ανακριτή, οι οποίες δεν έτυχαν καμίας δημοσιογραφικής επεξεργασίας. Περιλαμβάνει πολλές λεπτομέρειες, σε σημείο υπερβολής, οι οποίες αλλοιώνουν ακόμα και αυτή την έννοια της δημοσιογραφικής ενημέρωσης και πληροφόρησης, και μετατρέπουν τον/την δημοσιογράφο σε ανακριτή, εγκληματολόγο, κατήγορο ή συνήγορο υπεράσπισης, μέρος δηλαδή του γεγονότος αντί το μέσο για ενημέρωση και πληροφόρηση του κοινού.
Ακόμα και αν θεωρηθεί ότι η συγκεκριμένη ανάρτηση συνιστά άρθρο, αντί για ρεπορτάζ, περιλαμβάνει τέτοιες πληροφορίες που αλλοιώνουν την έννοια του άρθρου γνώμης και μετατρέπουν το κείμενο σε έκθεση καταγραφής τεκμηρίων και συμπερασμάτων από εγκληματολόγο ή αστυνομικό ανακριτή.
Η Επιτροπή τονίζει, με αυτή την αφορμή, την υποχρέωση του/της δημοσιογράφου να φιλτράρει ό,τι φτάνει ενώπιόν του/της, προτού δημοσιεύσει οτιδήποτε σχετικό σε ρεπορτάζ, και προτού το αξιοποιήσει για σκοπούς έκφρασης γνώμης ή/και άσκησης κριτικής, μέσα από ένα δημοσιογραφικό άρθρο. Ακόμα και η συμπερίληψη αυτούσιων αποσπασμάτων πρέπει να τυγχάνει δημοσιογραφικής επεξεργασίας, για σκοπούς τήρησης της δεοντολογίας. Ούτε οι δημόσιες αναφορές ενώπιον Δικαστηρίου σε ανοιχτή συνεδρίαση, δεν αναιρούν την υποχρέωση του/της δημοσιογράφου να επιλέγει τι θα δημοσιοποιήσει, βασιζόμενος/η στη δεοντολογία.
Κατά την εξέταση του παραπόνου, καθώς και της απάντησης του Μέσου, η Επιτροπή εντόπισε, εξάλλου, πως υπάρχει παρανόηση από το Μέσο αναφορικά με τους κανόνες δεοντολογίας που έχουν παραβιαστεί, αλλά και τα όρια άσκησης ελέγχου που έχει η ΕΔΔ ως εκ του Κώδικα και του Καταστατικού της.
Συγκεκριμένα, στην απάντησή του, το Μέσο υπερασπίζεται το δημοσίευμα προβάλλοντας το συνταγματικά κατοχυρωμένο ανθρώπινο δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης. Επικαλείται, επιπλέον, νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, και συγκεκριμένα καταδικαστική απόφασή του εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας, παραγνωρίζοντας τις ίδιες τις αναφορές στο απόσπασμα που περιλαμβάνει στην απάντησή του, όπως αυτές αναφέρονται πιο κάτω. Και συγκεκριμένα ότι:
«…ο Τύπος διαδραματίζει ένα απαραίτητο ρόλο σε μια δημοκρατική κοινωνία. Αν και δεν πρέπει να υπερβαίνει ορισμένα όρια, ιδιαίτερα σε σχέση με την προστασία της φήμης και των δικαιωμάτων άλλων, εντούτοις είναι καθήκον του να μεταφέρει, κατά τρόπο που συνάδει με τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες του, πληροφορίες και ιδέες για όλα τα ζητήματα δημοσίου ενδιαφέροντος. Δεν είναι μόνο καθήκον του Τύπου να μεταφέρει τέτοιες πληροφορίες και ιδέες αλλά και το κοινό έχει το δικαίωμα να τις λαμβάνει. Αν δεν ίσχυε αυτό ο Τύπος δεν θα μπορούσε να διαδραματίσει τον ζωτικής σημασίας ρόλο του, του δημόσιου επιτηρητή (watchdog)…»
Η Επιτροπή τονίζει ότι ο ρόλος του δημοσιογράφου έχει όρια τα οποία προκύπτουν με σαφήνεια από τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεντολογίας.
Ο ίδιος ο Κώδικας, τον οποίο έχουν συνομολογήσει οι ιδιοι οι Φορείς της Δημοσιογραφίας και των Μέσων Ενημέρωσης, ορίζει τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες δημοσιογράφων και Μέσων και συνιστά το εργαλείο μέσω του οποίου μπορούν δημοσιογράφοι και Μέσα να αυτορρυθμίζονται.
Πρόσθετα η Επιτροπή τονίζει πως οι απόψεις των δημοσιογράφων και η κριτική που ασκούν είναι θεμιτό δικαίωμά τους, αλλά και αυτές θα πρέπει να βασίζονται στα όρια που θέτει με σαφήνεια ο Κώδικας.
Η ΕΔΔ υπενθυμίζει, παράλληλα την πρόνοια στις Γενικές Διατάξεις / Σημείο 4 που ορίζει ότι είναι υποχρέωσή της να «προασπίζεται την ελευθεροτυπία και το δικαίωμα της ελευθερίας έκφρασης των ΜΕ και των Δημοσιογράφων και/ή των Λειτουργών τους», όπως είναι ταυτόχρονα και υποχρέωση της ΕΔΔ «να προστατεύει τα δικαιώματα τρίτων που έχουν βλαπτεί από πράξεις και/ή ενέργειες των ΜΕ και/ή των Δημοσιογράφων και/ή των Λειτουργών τους».
Πρόσθετα, η ΕΔΔ υποδεικνύει την πρόνοια στις Γενικές Διατάξεις / Σημείο 6 του Κώδικα πως είναι υποχρέωσή της «το έργο παρακολούθησης της τήρησης του Κώδικα και της συμμόρφωσης με τις πρόνοιές του».
Στην απάντησή του το Μέσο αναφέρει, επιπλέον, και σε σχέση με τη δημοσίευση τόσων και τέτοιων λεπτομερειών από την ιατροδικαστική έκθεση, πως «δεν θεωρήσαμε πως αυτές οι λεπτομέρειες ήταν τέτοιας φύσεως που ενδεχομένως να παραβιάζουν τα θέματα δεοντολογίας, δεδομένου πως κάποια από τα ευρήματα που καταγράφονται είχαν αναφερθεί κατ’ επανάληψη από ιδιώτη ιατροδικαστή που προέβαινε σε διαδοχικές δηλώσεις στα ΜΜΕ, ο οποίος έκανε αναφορές σε κατάγματα του υοειδούς οστού, στραγγαλισμό, βιασμό, κτλ. Δεν θεωρούμε λογικό να δίνεται κατ’ επανάληψη βήμα από πλειάδα ΜΜΕ σε ιδιώτη ιατροδικαστή να αποκαλύπτει λεπτομέρειες, χωρίς καμία περί του αντιθέτου παραίνεση από την Επιτροπή Δεοντολογίας, αλλά να τίθεται στο μικροσκόπιο ο σχολιασμός για ένα ευρύτερο ζήτημα, στο πλαίσιο του οποίου γίνεται και αναφορά στα ιατροδικαστικά πορίσματα».
Η Επιτροπή επαναλαμβάνει, επί του συγκεκριμένου, παλαιότερη παραίνεσή της προς το σύνολο των δημοσιογράφων και των Μέσων, πως και αν ακόμα ένα πρόσωπο προχωρεί σε δημόσιες δηλώσεις με περιεχόμενο που παραβιάζει τον Κώδικα, αυτό δεν συνιστά αιτιολογία για τον/την δημοσιογράφο, για να προχωρεί σε αναδημοσίευση. Αντιθέτως, ο/η δημοσιογράφος οφείλει να φιλτράρει το περιεχόμενο δηλώσεων, όπως οφείλει και να παρεμβαίνει προς το πρόσωπο που με τις αναφορές του παραβιάζει τον Κώδικα, εάν οι δηλώσεις μεταδίδονται ζωντανά και δεν υπήρξε χρόνος επεξεργασίας τους.
Τέλος, η Επιτροπή υπογραμμίζει την ικανοποίησή της, όπως αυτή γεννάται από την τελευταία παράγραφο στην απάντηση του Μέσου, καθώς δεικνύει τη σημασία της αναγνώρισης των παρεμβάσεων της ΕΔΔ προς αυτορρύθμιση των δημοσιογράφων και των Μέσων, και που αναφέρει:
«Σε μία δεύτερη ανάγνωση του δημοσιεύματος, μετά την παρέμβαση σας, παρά το γεγονός πως θεωρούμε πως οι λεπτομέρειες είναι τέτοιας φύσεως που δεν υπερβαίνουν τα όρια, ενδεχομένως να μπορούσε να αποφευχθούν ορισμένες αναφορές… και είναι κάτι για το οποίο θα δώσουμε τη δέουσα προσοχή στο μέλλον, καθώς πάντοτε υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης για όλους μας».
ΜΕΣΟ:
ΠΡΟΝΟΙΑ/EΣ ΚΩΔΙΚΑ:
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
2/2023
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
15/02/2023
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΝΑΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, με βάση το δικαίωμα που έχει ως εκ του Καταστατικού της, προχώρησε σε αυτεπάγγελτη εξέταση υπόθεσης (2_2/02/2023) που αφορά σε ρεπορτάζ που ανήρτησαν η ιστοσελίδα 24sports.com.cy και η ιστοσελίδα Omega Live, με ημερομηνία δημοσίευσης 02/02/2023, και το οποίο έφερε τον τίτλο «Αποτροπιασμός: Έβαζε το παιδί να χαϊδεύει το μόριό του και έβαζε το δάκτυλό της…».
Η Επιτροπή αποφάσισε ομόφωνα ότι το ρεπορτάζ συνιστά σοβαρή παραβίαση, στο σύνολό τους, των αρχών της δημοσιογραφίας και του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, και συνιστά παράδειγμα ανάρτησης σε μέσο ενημέρωσης προς αποφυγήν, καθώς αγγίζει ή/και ξεπερνά τα όρια ενός πορνογραφήματος.
Είναι η ομόφωνη θέση της Επιτροπής πως το ρεπορτάζ – το οποίο, σημειωτέον αποτελεί αναδημοσίευση από ελλαδικό μέσο ενημέρωσης – συνιστά σαφή παραβίαση του Κώδικα, καθώς παραθέτει υπερβολικές λεπτομέρειες για ένα ειδεχθές και αποτρόπαιο έγκλημα με θύμα ένα αθώο παιδί, και προχωρεί σε αχρείαστη ανάλυση του εγκλήματος, με φρικιαστικές, αποκρουστικές και παντελώς απαράδεκτες για δημοσιογραφικό κείμενο περιγραφές, ακόμα και στον τίτλο, χωρίς ο δημοσιογράφος που το έγραψε αλλά και τα μέσα ενημέρωσης που το αναδημοσιεύουν, να επιδεικνύουν την απαιτούμενη ευαισθησία και διακριτικότητα.
Η Επιτροπή υποδεικνύει την Ειδική Διάταξη 15. ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, η οποία ορίζει πως:
15.2. Η δημοσίευση πληροφοριών για σεξουαλικά εγκλήματα παραμένει λιτή, χωρίς λεπτομέρειες και δραματοποίηση του συμβάντος. Επιβάλλεται ακόμα μεγαλύτερη προσοχή σε περίπτωση που το έγκλημα αφορά παιδιά.
15.3. Αποφεύγεται η αναφορά σε δηλώσεις οι οποίες αποτελούν μονομερή κατάθεση υπεράσπισης ή οι οποίες λειτουργούν ως ρομαντικοποίηση του εγκλήματος.
Πρόσθετα προς την Ειδική αυτή Διάταξη, η Επιτροπή τονίζει ότι οι Γενικές Διατάξεις του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας επιβάλλουν στους δημοσιογράφους «…να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και διακριτικοί στην παρουσίαση θεμάτων όπως η βία, το έγκλημα, τα σεξουαλικά παραπτώματα… καθώς και πληροφοριών ή εικόνων που είναι επιβλαβείς ή μπορούν να προκαλέσουν πανικό ή φρίκη ή αποτροπιασμό…»
Το ρεπορτάζ εγείρει και ευρύτερο θέμα λειτουργίας των δημοσιογράφων και των μέσων ενημέρωσης, και η Επιτροπή τονίζει την υποχρεώσή τους, όπως αυτή απορρέει από τις Γενικές Διατάξεις του Κώδικα, να «…προστατεύουν το επαγγελματικό ήθος, την αξιοπιστία και την ανεξαρτησία τους, μέσω της ενίσχυσης μηχανισμών αυτορύθμισης…»
Τα μέσα ενημέρωσης έχουν υποχρέωση να αυτορυθμίζονται και δεν μπορούν επ’ ουδενί να μετατρέπονται σε ροζ φυλλάδες ή σε ιστοσελίδες ακατάλληλες για ανήλικους, που δημοσιεύουν με τη μεγαλύτερη ευκολία και με πάσα λεπτομέρεια περιγραφές για σεξουαλικές ή κακοποιητικές πράξεις, πόσο δε μάλλον όταν αυτές γίνονται σε βάρος παιδιών.
Επιπλέον, η Επιτροπή θεωρεί υποχρέωσή της να τονίσει ότι τα μέσα ενημέρωσης οφείλουν, ακόμα και όταν αναδημοσιεύουν ρεπορτάζ ή πληροφορίες από τον ξένο Τύπο, να αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους περιστατικά με την ίδια ευαισθησία και τον ίδιο σεβασμό που καλούνται να επιδεικνύουν για τις περιπτώσεις που αφορούν σε πολίτες στην Κύπρο.
Ενώ θεωρεί σημαντικό να επαναλάβει πως οι δημοσιογράφοι οφείλουν να είναι προσεκτικοί και διακριτικοί, ακόμα και αν δημοσιεύουν αποσπάσματα από δικαστικές αποφάσεις ή από τα όσα αναφέρονται σε δημόσιες δικαστικές διαδικασίες, καθώς φέρουν ευθύνη για κάθε πληροφορία που δημοσιεύουν.
Η Επιτροπή σημειώνει, τέλος, ότι η ιστοσελίδα 24sports.com.cy έχει πλέον αφαιρέσει από το αρχείο της το συγκεκριμένο ρεπορτάζ.
ΜΕΣΟ:
ΠΡΟΝΟΙΑ/EΣ ΚΩΔΙΚΑ:
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
1/2023
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
18/01/2023
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΝΑΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε σε συνεδρίασή της το παράπονο (1_13/1/23) των Υγειονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Υγείας, για ανάρτηση/δημοσιεύμα του διαδικτυακού μέσου Cyprus Times, το οποίο έφερε τον τίτλο «Μοναδικά πούρα για αξέχαστες στιγμές», με ημερομηνία ανάρτησης 11/01/2023.
Το δημοσίευμα/ανάρτηση αποτελούσε ενημερωτικό/διαφημιστικό κείμενο για συγκεκριμένο κατάστημα που πωλεί πούρα, και όχι δημοσιογραφικό κείμενο.
Παρόλο που διατυπώθηκε, κατά τη συζήτηση, η άποψη ότι το θέμα αφορά στον Φορέα Ελέγχου Διαφήμισης (στον οποίο υπάγονται τα μέσα ενημέρωσης), καθώς δεν επρόκειτο για δημοσιογραφικό αλλά για διαφημιστικό κείμενο, εντούτοις επικράτησε η άποψη ότι το δημοσίευμα/ανάρτηση αφορά την ΕΔΔ, τόσο σε σχέση με τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, όσο και σε σχέση με την ευθύνη των μέσων ενημέρωσης, όπως αυτή προκύπτει από τον περί Προστασίας της Υγείας (Έλεγχος του Καπνίσματος) Νόμο και τους σχετικούς κανονισμούς του 2017.
Ως εκ τούτου, η ΕΔΔ προχώρησε σε συζήτηση επί του θέματος.
Όπως διαπιστώθηκε, το δημοσίευμα αφαιρέθηκε από την ιστοσελίδα μόλις μερικές ώρες μετά την ανάρτησή του. Το γεγονός κατέδειξε πως υπήρξε αυτορύθμιση του μέσου, γεγονός που αναγνωρίζει η ΕΔΔ.
Παρόλα αυτά η αρχική ανάρτηση συνιστά παραβίαση του Κώδικα σε σχέση με την υποχρέωση των δημοσιογράφων να σέβονται και να προάγουν δικαιώματα και αρχές όπως η δημόσια υγεία.
ΜΕΣΟ:
ΠΡΟΝΟΙΑ/EΣ ΚΩΔΙΚΑ:
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
31/2022
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
17/01/2023
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΝΑΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε, σε τακτική συνεδρίασή της, παράπονο (31_22112022) από την Επίτροπο Ισότητας Φύλων για φωτογραφία και το λεκτικό που την συνόδευε στην έκδοση 22/11/2022 της εφημερίδας «Αλήθεια» και αποφάσισε ότι παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, συγκεκριμένα τις Ειδικές Διατάξεις: 12. Δυσμενείς Διακρίσεις και 13. Έμφυλες Διακρίσεις.
Η Επιτροπή αποφάσισε να εξετάσει το θέμα παρά το γεγονός ότι το Μέσο δεν απάντησε, ενώ έχουν ήδη παρέλθει οι 15 μέρες που προβλέπει ο Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας. Είναι ομόφωνη η απόφαση της Επιτροπής πως στο δημοσίευμα υπάρχει σαφής παραβίαση του Κώδικα στην Ειδική Διάταξη 12. Δυσμενείς Διακρίσεις και συγκεκριμένα στην πρόνοια 12.2. που αναφέρει: Ισοπεδωτικές και μειωτικές εκφράσεις και χαρακτηρισμοί, χλευασμός, διαπόμπευση και διασυρμός προσώπων ή ομάδων προσώπων είναι ανεπίτρεπτα, αλλά και την Ειδική Διάταξη 13. Έμφυλες Διακρίσεις που αναφέρει:
Τα ΜΕ αποφεύγουν οποιεσδήποτε άμεσες ή έμμεσες αναφορές και φρασεολογία, οι οποίες συνιστούν διάκριση στη βάση του φύλου, της ταυτότητας φύλου και του σεξουαλικού προσανατολισμού.
Αναφορές οι οποίες αναπαράγουν στερεότυπα και αναχρονιστικές αντιλήψεις για το φύλο, ή στοχοποιούν, προσβάλλουν και μειώνουν ανθρώπους στη βάση του φύλου, της ταυτότητας φύλου και του σεξουαλικού προσανατολισμού, είναι καταδικαστέες.
Σύμφωνα με την Επιτροπή η εικόνα που δημοσιεύτηκε με τη συγκεκριμένη αναφορά, ως σκέψεις που αποδίδονται σε άνδρα ο οποίος κοιτάζει σε συγκεκριμένο σημείο μια γυναίκα, η οποία ψωνίζει, αναπαράγει σεξιστικά στερεότυπα, αντικειμενοποιεί το γυναικείο σώμα και είναι προσβλητικό.
Σύμφωνα με την Επίτροπο Ισότητας Φύλων, που υπόβαλε το παράπονο, «Τόσο η φωτογραφία όσο και το λεκτικό περιέχουν σεξιστικά μηνύματα και αναπαράγουν/διαιωνίζουν στερεοτυπικές συμπεριφορές». Η Επίτροπος υπενθυμίζει επίσης ότι «το Δεκέμβριο του 2020 η ολομέλεια της Βουλής ψήφισε τον «Περί της Καταπολέμησης του Σεξισμού και του Διαδικτυακού Διαδεδομένου Σεξισμού και περί Συναφών Θεμάτων Νόμο» με στόχο «την ποινικοποίηση του σεξισμού, δηλαδή οποιασδήποτε δημόσιας ή ιδιωτικά εκδηλούμενης σεξιστικής συμπεριφοράς, η οποία στρέφεται κατά συγκεκριμένου προσώπου ή συγκεκριμένης ομάδας προσώπων και η οποία συνιστάται σε ενέργεια, χειρονομία, οπτική παρουσίαση, πρακτική, προφορικό ή γραπτό λόγο που βασίζεται στην ιδέα ή αντίληψη ότι ένα πρόσωπο ή μια ομάδα προσώπων είναι κατώτερα λόγω φύλου». Και προσθέτει: «Στόχος των σεξιστικών αυτών ενεργειών είναι η δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού και προσβλητικού περιβάλλοντος προς το θύμα, η καταπάτηση των δικαιωμάτων και ο τραυματισμός της αξιοπρέπειας του, ενώ μέσω αυτών αναπαράγονται και διαιωνίζονται τα έμφυλα στερεότυπα και οι διακρίσεις».
Η Επιτροπή σημειώνει πως το γεγονός ότι χρησιμοποιήθηκε από το Μέσο το γυναικείο σώμα για να σχολιάσει ένα οικονομικό θέμα, έχει ως αποτέλεσμα να αναπαράγει στερεότυπα σεξιστικά για τις γυναίκες. Είναι επίσης απαράδεκτο να κόβεται το κεφάλι της γυναίκας σε μια φωτογραφία, και πως αυτό συνιστά ξεκάθαρη αντικειμενικόποιηση των γυναικών, εστιάζοντας σε ένα μόνο κομμάτι του σώματός της μόνο…
Η Επιτροπή συστήνει προς όλα τα Μέσα πως ο όρος «καλάθι της νοικοκυράς» είναι ξεπερασμένος και θα πρέπει να αντικατασταθεί, όπως έχει γίνει στην Ελλάδα, με τον όρο «καλάθι του νοικοκυριού».
ΜΕΣΟ:
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
23/22
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
29/12/2022
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΟΧΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (23_14092022) για το ρεπορτάζ με τίτλο «Βίντεο ντοκουμέντο: Άσκηση βίας από τον Διευθυντή Λυκείου καταγγέλλει μαθητής», που προβλήθηκε στην εκπομπή «Με αγάπη Χριστιάνα» στις 7/9/2022 και αναπαράχθηκε από το alphanews.live και το κεντρικό δελτίο ειδήσεων.
Σύμφωνα με τον παραπονούμενο Καθηγητικό Σύλλογο Λατσιών το ρεπορτάζ έχει σαν αποτέλεσμα να «ηρωποιείται» ο μαθητής και να παρουσιάζεται σαν θύμα του Διευθυντή του Σχολείου. Επιπλέον στο παράπονο τονίζεται ότι δεν έγινε καμία κίνηση από μέρους του Σταθμού για να ακουστεί και η άλλη άποψη.
Στην απάντησή του ο Διευθυντής Ειδήσεων του Alpha Κύπρου, Γιώργος Κασκάνης, εξέφρασε την έκπληξή του για το παράπονο.
προκαλεί έκπληξη το παράπονο που διατυπώνεται εναντίον του Alpha Κύπρου για το συγκεκριμένο ρεπορτάζ. Και εξηγεί: «Μιλάμε για ένα περιστατικό με οπτικό υλικό (το οποίο παραποιήθηκε για να μην φωτογραφίζονται τα πρόσωπα), το οποίο καταγγέλθηκε στην Αστυνομία. Ως εκ τούτου, είχε το δημοσιογραφικό του ενδιαφέρον». Διευκρίνισε επίσης ότι «ούτε στην εκπομπή "Με αγάπη Χριστιάνα", ούτε στην είδηση του alphanews.live, ούτε στο δελτίο ειδήσεων έγινε αναφορά στο όνομα του σχολείου. Το όνομα του σχολείου το αποκαλύπτει η καταγγελία!». Και πρόσθεσε πως «Μαζί με τις καταγγελίες του δικηγόρου του παραπονουμένου, προβλήθηκε η γραπτή δήλωση του διευθυντή, η οποία έδινε σε έκταση τη δική του εκδοχή για το περιστατικό. Συγκεκριμένα: "Το πρωί, πριν χτυπήσει το κουδούνι, 4-5 κουκουλοφόροι μαζί με ομάδα μαθητών άναψαν καπνογόνα στον όροφο. Ανέβηκα τρέχοντας στον όροφο και έπιασα ένα κουκουλοφόρο από πίσω από την κουκούλα. Δοκίμαζε να φύγει και τον κρατούσα για να βγάλει την κουκούλα. Ως διευθυντής οφείλω να προστατεύσω τους μαθητές από εξωσχολικούς και άγνωστους με κουκούλες και γι' αυτό προσπάθησα να τον ακινητοποιήσω. Σε καμία περίπτωση δεν χτύπησα, απλά τραβούσα δυνατά την κουκούλα"… Επιπρόσθετα ο κ. Κασκάνης εξήγει πως «τα όποια σχόλια έγιναν μετά την παρουσίαση του θέματος στην εκπομπή "Με αγάπη Χριστιάνα", αφορούσαν άλλο σχολείο από το οποίο αποβλήθηκαν δεκάδες μαθητές λόγω κουρέματος. Ειδικά σε ό,τι αφορά το δελτίο ειδήσεων, σε καμία περίπτωση δεν υπήρξε "ετεροβαρής κάλυψη που προσέβαλε το σχολείο". Απεναντίας, η θέση του διευθυντή προβλήθηκε πρώτη και πριν από τους ισχυρισμούς του δικηγόρου».
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξετάζοντας όλα τα δεδομένα, παράπονο και απάντηση, κατέληξε κατά πλειοψηφία ότι δεν υπάρχει παραβίαση του δικαιώματος απάντησης και ως εκ τούτου δεν υπάρχει καμία παραβίαση του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας.
ΜΕΣΟ:
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
23/22
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
29/11/2022
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΝΑΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (23_21/07/21) εναντίον της εφημερίδας «Καθημερινή» για τα άρθρα της Μ. Οικονομίδου με τίτλους «Στο Σταυροδρόμι της ιστορίας του το ΑΚΕΛ», ημερομηνίας δημοσίευσης 11/7/21 και «Όλοι οι άνθρωποι του Στέφανου», ημερομηνίας 18/7/21.
Σύμφωνα με τον παραπονούμενο τα άρθρα περιλαμβάνουν «ανακριβείς και παραπλανητικές πληροφορίες», ενώ καταγγέλλει παράλληλα τη δημοσιογράφο για «άρνηση διόρθωσης».
Κατά την απάντησή της η Μ. Οικονομίδου ανέφερε: «Από τα όσα καταγράφεται στο ρεπορτάζ δε νομίζω να τέθηκε ζήτημα επίθεσης από πλευράς της «Καθημερινής» προς το πρόσωπο του Νίκου Τριμικλινιώτη. Αντιθέτως, μόνο αν έγραφα όλα όσα γνώριζα χωρίς να επικοινωνήσω μαζί του θα είχε κάθε λόγο να μιλά για επίθεση. Δεν το έκανα για λόγους αβρότητας και δημοσιογραφικής ακεραιότητας».
Και πρόσθεσε: «Με μεγάλη μας χαρά επίσης, θα δημοσιεύαμε οποιαδήποτε επιστολή μας απέστελλε, καθώς είμαι πλήρως ενήμερη για το δικαίωμα της απάντησης. Είτε αφορούσε τη δική του θέση για τα κομματικά δρώμενα του ΑΚΕΛ, είτε για την τήρηση του νόμου για τα προσωπικά δεδομένα από στελέχη. Ουδέποτε έκανε ή ζήτησε κάτι τέτοιο. Συνεπώς σε τι ακριβώς θα έπρεπε να του απαντήσω και τι ακριβώς θα έπρεπε να διορθώσω;».
Η Επιτροπή εξετάζοντας το παράπονο αποφάνθηκε, ομόφωνα, ότι από το περιεχόμενο και την ουσία του άρθρου δεν προκύπτει ζήτημα παραβίασης οποιασδήποτε διάταξης του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας. Ωστόσο, αποφασίστηκε κατά πλειοψηφία πως υπάρχει παραβίαση του Δικαιώματος Απάντησης και συγκεκριμένα της Διάταξης 2 του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας που αναφέρει τα κάτωθι:
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ
Τα Μ.Μ.Ε. παρέχουν στους επηρεαζόμενους, στην κατάλληλη περίπτωση και ιδιαιτέρως όταν έχουν υποστεί επίθεση, την ευκαιρία να απαντήσουν, και εν πάσει περιπτώσει μέσα σε χρονικό διάστημα που δεν θα απέχει χρονικά από το δημοσίευμα ή τη μετάδοση τόσο, ώστε το δικαίωμα απάντησης να καθίσταται άνευ αντικειμένου. Τα ΜΜΕ έχουν το δικαίωμα να συντομεύουν μακροσκελείς επιστολές, νοουμένου ότι δεν θα επηρεάζεται ουσιωδώς το περιεχόμενο της απάντησης και να αρνούνται τη δημοσίευση επιστολών που είναι ενδεχόμενο να έχουν νομικές συνέπειες για τα ίδια ή τρίτα πρόσωπα.
Σε κάθε περίπτωση η ΕΔΔ επισημαίνει πως θα έπρεπε η αρθρογράφος να δημοσιοποιήσει την επιστολή που της απηύθυνε ο παραπονούμενος.
ΠΡΟΝΟΙΑ/EΣ ΚΩΔΙΚΑ:
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
21/2022
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
22/11/2022
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΝΑΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε σειρά παραπόνων (21_190822) για δημοσίευμα της ιστοσελίδας kerkida.net στις 19/08/2022 που αναφερόταν στον ποδοσφαιριστή Kingsley Sarfo και είχε τίτλο «Τι τους έκανε ο Σαρφό; Τώρα εξηγείται το... μίσος των Σουηδών (ΒΙΝΤΕΟ)».
Οι παραπονούμενοι κάνουν λόγο για «παραπληροφόρηση» και για «απαράδεκτο δημοσίευμα», ενώ υποστηρίζουν ότι «η συγκεκριμένη σελίδα προσπαθεί να ξεπλύνει έναν καταδικασμένο βιαστή». Χαρακτηριστικά σημειώνεται σε ένα από τα παράπονα πως «…διαβάζοντας kerkida.net διάβασα ένα άρθρο που υποστήριζε ότι οι οπαδοί της Djurgärdens ανάρτησαν πανό κατά του Kingsley Sarfo όχι επειδή έχει καταδικαστεί για βιασμό μιας 14χρονης συμπατριώτισσας τους... αλλά επειδή πριν 5-6 χρόνια σκόραρε 2 γκολ εναντίον της ομάδας τους...».
Στην απάντησή του ο Θεόδωρος Μίτλετον, ο κατά Νόμον υπεύθυνος της Digital Tree Media Ltd και της ιστοσελίδας www.kerkida.net, κάνει λόγο για «αβάσιμα και αυθαίρετα παράπονα». Επιπλέον επικαλείται κανονισμούς λειτουργίας της ΕΔΔ, υποδεικνύοντας στην Επιτροπή πώς πρέπει να χειρίζεται τα παράπονα, σημειώνοντας πως «όσοι έκαναν παράπονο προς την Επιτροπή δεν είναι επηρεαζόμενοι, άρα δεν δικαιούνται να υποβάλουν παράπονο».
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε τα παράπονα, καθώς και την απάντηση του Μέσου, και αποφάσισε ομόφωνα ότι υπάρχει παραβίαση του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και συγκεκριμένα της Ειδικής Διάταξης 1. Ακρίβεια.
«Τα ΜΜΕ μεριμνούν ώστε να μη δημοσιεύονται ανακριβείς, παραπλανητικές, φανταστικές ή διαστρεβλωτικές της αλήθειας ειδήσεις, πληροφορίες ή σχόλια. Σε περίπτωση που έχει συμβεί κάτι τέτοιο χωρούν σε άμεση διόρθωση ή και απολογία.
Τα ΜΜΕ ενώ έχουν δικαίωμα να προβαίνουν σε αναλύσεις και να υποστηρίζουν συγκεκριμένες θέσεις, εν τούτοις θα πρέπει να καθιστούν σαφή τη διάκριση μεταξύ γεγονότος και ερμηνείας, σχολίου ή εικασίας.
Τα ΜΜΕ και οι λειτουργοί των έχουν υποχρέωση να παρέχουν έγκυρη πληροφόρηση στους καταναλωτές.»
Σύμφωνα με την Επιτροπή, στο δημοσίευμα εντοπίζεται αλλοίωση των γεγονότων, καθώς ο δημοσιογράφος ερμηνεύει την αναφορά στο πανό (το οποίο παρουσιάζεται και με φωτογραφία στο δημοσίευμα) με ένα δικό του τρόπο, και όχι σύμφωνα με το πραγματικό γεγονός, δηλαδή την καταδίκη του ποδοσφαιριστή για το έγκλημα του βιασμού στη Σουηδία.
Αναφορικά με το σημείο στην απάντηση του Μέσου που αφορά στον τρόπο με τον οποίο η ΕΔΔ χειρίζεται παράπονα και σε αυτούς που «δικαιούνται» να υποβάλλουν παράπονα προς αυτήν, η Επιτροπή παραπέμπει στον ίδιο τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και στο Καταστατικό λειτουργίας της. Σύμφωνα με το σημείο 16 στις Γενικές Διατάξεις του Κώδικα:
Η Επιτροπή δέχεται παράπονα από απλά, φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Ως εκ τούτου όλοι οι πολίτες έχουν δικαίωμα να υποβάλουν παράπονο, είτε είναι επηρεαζόμενοι, είτε όχι.
Επιπλέον υπενθυμίζει στο Μέσο ότι σύμφωνα με το σημείο 10 στις Γενικές Διατάξεις του Κώδικα:
Ο σεβασμός της αλήθειας και του δικαιώματος του πολίτη για αντικειμενική, ολοκληρωμένη και έγκυρη πληροφόρηση αποτελεί υποχρέωση όλων των Μέσων και όλων των Δημοσιογράφων.
ΜΕΣΟ:
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
28/2022
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
16/11/2022
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΟΧΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφική Δεοντολογίας εξέτασε το παράπονο (28_02112022) εναντίον της εφημερίδας «Πολίτης» για σειρά δημοσιευμάτων της που αφορούν στις Προεδρικές Εκλογές, και αποφάσισε ότι δεν εντοπίζεται σε οποιοδήποτε από τα δημοσιεύματα παραβίαση οποιασδήποτε διάταξης του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας.
Σύμφωνα με τον παραπονούμενο τα δημοσιεύματα της εφημερίδας «Πολίτης», τα οποία και παρέθεσε, «…στοχοποιούν υποψηφίους προέδρους (π.χ. Νίκο Χριστοδουλίδη) ή προσπαθούν με κάθε τρόπο να εξυπηρετήσουν συγκεκριμένο κόμμα (π.χ. δέστε πρόσφατο δημοσίευμα σχετικά με την Αννίτα Δημητρίου, Πρόεδρο της Βουλής)». Προέβαλε, επίσης, τη θέση ότι η εφημερίδα «Πολίτης» και οι δημοσιογράφοι της «…επιχειρούν και εξυπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα και στόχο έχουν να επηρεάσουν ή χειραγωγήσουν, άμεσα ή έμμεσα, την ελεύθερη βούληση του Κύπριου πολίτη».
Κατά τον παραπονούμενο, πάντα, «πρόκειται ξεκάθαρα για παρέμβαση υπέρ συγκεκριμένου κομματικού μηχανισμού, ήτοι υπέρ του ΔΗΣΥ και του υποψηφίου του Αβέρωφ Νεοφύτου». Και καταλήξει με την άποψη ότι η εφημερίδα «…υποτιμά την νοημοσύνη του Κύπριου πολίτη, προσπαθεί να τον χειραγωγήσει και δεν είναι καθόλου αντικειμενική σε σχέση με τα τεκταινόμενα των προεδρικών εκλογών 2023».
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας τονίζει πως δεν εντοπίζει βάση στο παράπονο, καθώς σε κανένα από τα υπό αναφορά δημοσιεύματα δεν διαπιστώνεται παραβίαση του Κώδικα.
Παράλληλα, η Επιτροπή επιθυμεί να φέρει εις γνώσιν του παραπονούμενου τις διατάξεις 4 και 5 από τις Γενικές Διατάξεις του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας.
ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας απορρίπτει, παράλληλα, την αναφορά στην επιστολή του παραπονούμενου ότι η εφημερίδα και οι δημοσιογράφοι της «…επιχειρούν και εξυπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα και που στόχο έχουν να επηρεάσουν ή χειραγωγήσουν, άμεσα ή έμμες, την ελεύθερη βούληση του Κύπριου πολίτη» όπως και την αναφορά ότι η εφημερίδα «…υποτιμά την νοημοσύνη του Κύπριου πολίτη, προσπαθεί να τον χειραγωγήσει και δεν είναι καθόλου αντικειμενική…»
Είναι η θέση της ΕΔΔ ότι η ελευθερία έκφρασης σημαίνει και την έκφραση θέσης και άποψης με την οποία το κοινό μπορεί να διαφωνεί, όπως είναι η θέση της ΕΔΔ ότι το κοινό έχει το κριτήριο να αποφασίσει το ίδιο με ποια θέση και άποψη που εκφράζει το οποιοδήποτε Μέσο Ενημέρωσης μπορεί να συμφωνεί ή να διαφωνεί, ιδιαίτερα σε περιόδους προεκλογικές και περιόδους Προεδρικών Εκλογών, όπως η παρούσα που διανύουμε.
ΜΕΣΟ:
ΠΡΟΝΟΙΑ/EΣ ΚΩΔΙΚΑ:
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
30/2022
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
15/11/2022
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΝΑΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε, σε τακτική συνεδρίασή της, παράπονο (30_11112022) για το δημοσίευμα της εφημερίδας «Πολίτης» (έκδοση ημερομηνίας 10 Νοεμβρίου 2022) με τίτλο «25χρονος βίασε και εξευτέλισε στο Instagram 15χρονη», και αποφάσισε ότι το δημοσίευμα παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, συγκεκριμένα τις Ειδικές Διατάξεις:
Είναι η ομόφωνη απόφαση της Επιτροπής πως στο δημοσίευμα υπάρχει σαφής παραβίαση του Κώδικα, στην Ειδική Διάταξη 15. Σεξουαλικά Εγκλήματα και συγκεκριμένα στην πρόνοια 15.2 που αναφέρει:
Η δημοσίευση πληροφοριών για σεξουαλικά εγκλήματα παραμένει λιτή, χωρίς λεπτομέρειες και δραματοποίηση του συμβάντος.
Επιβάλλεται ακόμα μεγαλύτερη προσοχή σε περίπτωση που το έγκλημα αφορά παιδιά.
Στο ρεπορτάζ παρατίθενται λεπτομέρειες για τον τρόπο με τον οποίο έδρασε ο θύτης, όπως αυτές αναφέρονται στην απόφαση του Εφετείου, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ότι το θύμα είναι ανήλικο, χωρίς να επιδεικνύεται η απαραίτητη ευαισθησία και διακριτικότητα, και ενώ οι λεπτομέρειες δεν προσθέτουν οτιδήποτε στην πληροφόρηση του κοινού για την είδηση, που δεν είναι το ίδιο το έγκλημα, το οποίο διαπράχθηκε τρία χρόνια πριν, αλλά είναι η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην έφεση ενάντια στην πρωτόδικη καταδίκη του θύτη από το Κακουργιοδικείο.
Η δημοσιοποίηση λεπτομερειών, και μάλιστα για έγκλημα που διαπράχθηκε το 2019, με αποτέλεσμα το ίδιο το θύμα να βιώνει εκ νέου μέσα από τα γραφόμενα του Δημοσιογράφου τον ίδιο εφιάλτη, συνιστά, επίσης, παραβίαση της Ειδικής Διάταξης 9. Παιδιά και συγκεκριμένα της πρόνοιας 9.4 που ορίζει:
Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι οφείλουν να τηρούν τις πρόνοιες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού και της σχετικής νομοθεσίας, καθώς και τις πρόνοιες της κείμενης νομοθεσίας για τα προσωπικά δεδομένα.
Σύμφωνα με τον/την παραπονούμενο/η, η δημοσιοποίηση λεπτομερειών από τη δικαστική διαδικασία για θύματα σεξουαλικής κακοποίησης «είναι καθόλα αχρείαστες για το κοινωνικό σύνολο, και τα μόνα άτομα που πλήττονται και στιγματίζονται είναι τα θύματα, και οι οικογένειες τους».
Και προσθέτει: «Οι λεπτομέρειες στιγματίζουν τα θύματα, υποβάλλοντας τα σε δευτερογενή αναβίωση των οδυνηρών πράξεων τα οποία βίωσαν.»
Στην απάντησή του ο Αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Πολίτης», Μανώλης Καλατζής, αναφέρει πως «πρόκειται για ρεπορτάζ που βασίστηκε σε απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, η οποία εστάλη με email σε εμένα και σε άλλους, από την λειτουργό του Ανωτάτου ΧΧ στο πλαίσιο των καθηκόντων της (δεν ήταν προνομιακή ενημέρωση). Επίσης η ίδια απόφαση δημοσιεύθηκε αυτούσια στην ιστοσελίδα του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου».
Σύμφωνα με τον Αρχισυντάκτη «η απόφαση παραμένει αναρτημένη και πρόσβαση έχει οποιοσδήποτε πολίτης το επιθυμεί. Στο ρεπορτάζ που δημοσίευσα περιλαμβάνονται ελάχιστα στοιχεία και αποφεύγονται λεπτομέρειες που μπορεί κάποιος να διαβάσει στην δημοσιευμένη απόφαση».
Ενώ προσθέτει: «Σε κανένα σημείο του κειμένου μου δεν «φωτογραφίζεται» η ανήλικη.»
Η Επιτροπή σημειώνει πως ο Δημοσιογράφος οφείλει να επεξεργάζεται με βάση τη Δεοντολογία κάθε έγγραφο από το οποίο αντλεί πληροφορίες για το ρεπορτάζ του. Ακόμα και αν πρόκειται για αποφάσεις Δικαστηρίου, αυτές δεν μπορεί να δημοσιεύονται αυτούσιες σε Μέσο Ενημέρωσης, εάν το περιεχόμενό τους παραβιάζει τη Δεοντολογία.
Σίγουρα δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ικανή αιτιολογία το γεγονός ότι την απόφαση δημοσιεύει αυτούσια η ιστοσελίδα CyLaw, όπως αναφέρει στην απάντησή του ο Αρχισυντάκτης του «Πολίτη», καθώς η συγκεκριμένη ιστοσελίδα δεν είναι Μέσο Ενημέρωσης και δεν υπόκειται στους κανόνες Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας.
Σε σχέση, τέλος, με την εθνικότητα και άλλα προσωπικά στοιχεία του θύτη που αναφέρονται στο ρεπορτάζ, ο/η παραπονούμενος/η αναφέρει πως «είναι αχρείαστες οι αναφορές στην καταγωγή του και αν είναι αιτητής πολιτικού ασύλου ή όχι. Αυτά αφορούν στην υποκίνηση μίσους ξεκάθαρα».
Στη δική του απάντηση, ο Αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Πολίτης», Μανώλης Καλατζής, ο οποιος υπογράφει το δημοσίευμα, σημειώνει πως η θέση του/της παραπονούμενου/ης για «υποκίνηση μίσους», λόγω αναφοράς στην ιδιότητα ή την καταγωγή του δράστη, «είναι ακόμα ένα αυθαίρετο συμπέρασμα του ατόμου που υπέβαλε τη καταγγελία».
Η πλειοψηφία της Επιτροπής εντοπίζει, στο συγκεκριμένο σημείο, παραβίαση των προνοιών της ειδικής διάταξης 12. Δυσμενείς Διακρίσεις, και τονίζει ότι με την αναφορά της καταγωγής οποιουδήποτε υπόπτου, κατηγορούμενου ή καταδικασθέντος σε ρεπορτάζ που αφορά σε εγκληματική ενέργεια άσχετη με την καταγωγή του πρωταγωνιστή, μπορεί να επιβαρυνθεί ακόμα περισσότερο το κλίμα που επικρατεί σε μεγάλο μέρος της κοινωνίας εναντίον των μεταναστών και των αιτητών ασύλου.
ΜΕΣΟ:
ΠΡΟΝΟΙΑ/EΣ ΚΩΔΙΚΑ:
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
25/2022
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
15/11/2022
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΝΑΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε σε τακτική συνεδρίασή της παράπονο (25_ 2102022) για δημοσίευμα της ιστοσελίδας «ToThemaOnline» που δημοσιεύθηκε την 1η Οκτωβρίου 2022 υπό τον τίτλο «Γυναίκα ξυλοκόπησε 7χρονο έξω από σχολείο στα Κοκκινοχώρια – "Θα σε σκοτώσω θα σε πνίξω εγώ" - "Απαθής ο Διευθυντής"» και αποφάσισε ομόφωνα ότι το ρεπορτάζ παραβιάζει τον Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας και συγκεκριμένα τις Γενικές και Ειδικές διατάξεις που αφορούν στην ακρίβεια και στην αντικειμενικότητα.
Σύμφωνα με τον παραπονούμενο στο ρεπορτάζ «χρησιμοποιούνται εξωκειμενικά τεχνάσματα που δραματοποιούν την κατάσταση και καταδικάζουν τον Διευθυντή». Και προσθέτει: «Ο τίτλος, που είναι αναπόσπαστο μέρος της είδησης, καταλογίζει ευθέως και χωρίς περιστροφές ή επιφυλάξεις μια αξιόποινη πράξη στον Διευθυντή».
Στη συνέχεια ο παραπονούμενος τονίζει πως «το ανώνυμο δημοσίευμα της ιστοσελίδας, υποστηρίζει πως ο Διευθυντής είχε ευθύνη σε μη σχολικό ωράριο και σε χώρο εκτός σχολείου, πράγμα αναληθές και εκτός κανονισμών των σχολείων».
Ο παραπονούμενος χαρακτηρίζει το ρεπορτάζ ως «μονοδιάστατο», καθώς «είναι σαφές ότι ο Δημοσιογράφος δεν προέβη σε διερεύνηση, αλλά αναπαρήγαγε αβασάνιστα και ατεκμηρίωτα μια φερόμενη καταγγελία».
Στην απάντηση του το Μέσο σημειώνει πως «στο κείμενο αναγράφεται, σε περισσότερες από μία περιπτώσεις, ότι τα γεγονότα αφορούν ισχυρισμούς συγγενικού προσώπου» και τονίζει πως «σε καμία περίπτωση δεν ήταν πρόθεση της συντακτικής ομάδας να τα υιοθετήσει». Ωστόσο, το Μέσο αποδέχεται ότι «μία μερίδα αναγνωστών, ενδεχομένως να έχει εκλάβει όχι ως καταγγελία αλλά ως γεγονός την "απάθεια του Διευθυντή".
Και προσθέτει: «Σαφώς θα έπρεπε να ερωτηθεί και η πλευρά της Διεύθυνσης, το οποίο καταλογίζεται ως δικό μας λάθος και γι’ αυτό οφείλουμε να απολογηθούμε και να δεσμευθούμε ότι αν επιθυμεί η άλλη πλευρά, μπορούμε να φιλοξενήσουμε με νέο άρθρο την άλλη άποψη.»
Στη συνέχεια το Μέσο επισημαίνει ότι πέραν του κανονισμού του σχολείου, τον οποίο επικαλείται ο παραπονούμενος σε σχέση με την μη εμπλοκή της Διεύθυνσης για επίλυση διαφορών εκτός σχολικού εδάφους, «υπάρχει και η κοινωνική - ηθική διάσταση, η οποία θα έπρεπε να ισχύει σε τέτοιες περιπτώσεις, με το σχολείο να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο ως φορέας καλλιέργειας παιδείας, με την εφαρμογή τρόπων διαμεσολάβησης για επίλυση των διαφορών των μαθητών, έχοντας γνώση του οικογενειακού περιβάλλοντος και των προσωπικών συνθηκών των μαθητών».
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, εξετάζοντας όλα τα δεδομένα, αποφάσισε ομόφωνα ότι το ρεπορτάζ παραβιάζει τον Κώδικα και συγκεκριμένα τη Γενική Διάταξη 10. Σύμφωνα με την οποία:
Ο σεβασμός της αλήθειας και του δικαιώματος του πολίτη για αντικειμενική, ολοκληρωμένη και έγκυρη πληροφόρηση αποτελεί υποχρέωση όλων των Μέσων και όλων των Δημοσιογράφων.
Το ρεπορτάζ παραβιάζει, επίσης, την Ειδική Διάταξη 1. Ακρίβεια, κατά την οποία:
1.1. Τα ΜΕ έχουν υποχρέωση να λαμβάνουν κάθε εύλογο μέτρο ώστε τα γεγονότα που παρουσιάζουν να χαρακτηρίζει η ακρίβεια.
1.2. Ο σεβασμός στο δικαίωμα του κοινού στην αλήθεια είναι το πρώτο καθήκον του/της Δημοσιογράφου. Για την εκτέλεση αυτού του καθήκοντος, ο/η Δημοσιογράφος θα υπερασπίζεται ανά πάσα στιγμή τις αρχές της ελευθερίας της έκφρασης, της ελευθερίας του λόγου και της ελευθεροτυπίας.
1.3. Τα ΜΕ μεριμνούν ώστε σε περίπτωση που δημοσιεύονται ανακριβείς, παραπλανητικές, φανταστικές ή διαστρεβλωτικές της αλήθειας ειδήσεις, πληροφορίες ή σχόλια να προχωρούν σε άμεση διόρθωση, διευκρίνιση ή/και απολογία.
1.4. Τα ΜΕ και οι Δημοσιογράφοι έχουν υποχρέωση να παρέχουν έγκυρη πληροφόρηση στον πολίτη και να μη χειραγωγούν τις ειδήσεις.
1.5. Η έννοια του επείγοντος ή της αμεσότητας στη διάδοση των πληροφοριών δεν υπερισχύει της επαλήθευσης των γεγονότων ή/και της επαλήθευσης των πηγών.
1.6. Η υποχρέωση των ΜΕ και των Δημοσιογράφων απέναντι στην ακρίβεια δεν επηρεάζει το δικαίωμά τους στην άσκηση κριτικής και στη σάτιρα, ούτε το δικαίωμά τους να εκφράζουν συγκεκριμένες θέσεις και να προβαίνουν σε αναλύσεις, ερμηνείες και σχόλια για γεγονότα.
Η Επιτροπή σημειώνει πως ο τίτλος, και το σύνολο του ρεπορτάζ, είναι προβληματικά, καθώς αφήνεται σαφέστατα να νοηθεί ότι ο Διευθυντής του σχολείου έμεινε απαθής μπροστά στο γεγονός στο οποίο αναφέρεται ο/η Δημοσιογράφος, χωρίς ωστόσο να εξηγεί ποιος προέβη σε μία τέτοια δήλωση ή σε ποιόν/ποιαν ανήκει η εκτίμηση πως ο Διευθυντής έμεινε απαθής.
Διαβάζοντας το ρεπορτάζ διαπιστώνει κανείς πως υπάρχει ασάφεια γενικότερα γι’ αυτούς με τους οποίους μίλησε ο/η Δημοσιογράφος για να εξασφαλίσει πληροφόρηση για τα τεκταινόμενα, άρα το επίθετο «απαθής» που αποδίδεται στον Διευθυντή προφανώς είναι συμπέρασμα του/της Δημοσιογράφου.
Το υπό εξέταση ρεπορτάζ είναι μονόπλευρο, καθώς δεν παρουσιάστηκε η άλλη άποψη για τα γεγονότα που περιγράφει, αλλά υιοθετήθηκαν χωρίς διασταύρωση όσα ισχυρίζεται ένα και μόνο πρόσωπο. Ο/Η Δημοσιογράφος κάνει, επίσης, αναφορά στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, χωρίς να έχει διασταυρώσει τον ισχυρισμό ότι έχουν όντως πρόβλημα με το πρόσωπο στο οποίο αναφέρεται το δημοσίευμα.
Η Επιτροπή σημειώνει πως για να μην θεωρείται ελλειμματικό το ρεπορτάζ θα έπρεπε ο/η Δημοσιογράφος να επιβεβαιώσει και με την Αστυνομία τον ισχυρισμό ότι έγινε καταγγελία για το συμβάν, και κατά πόσο έχει όντως ανοίξει σχετικό φάκελο προς διερεύνηση.
Κατά την εξέταση του δημοσιεύματος τονίστηκε πως ακόμα και αν θεωρηθεί ότι το ρεπορτάζ παρουσιάζει την άποψη ενός και μόνο προσώπου για τα γεγονότα, και τη μία και μόνο άποψη, με την οποία μπορεί να διαφωνεί οποιοσδήποτε, ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζονται τα γεγονότα στον τίτλο είναι σαφώς παραπλανητικός ή και διαστρεβλωτικός της αλήθειας, γεγονός που παραδέχεται και το ίδιο το Μέσο, το οποίο και απολογείται.
Ένας τίτλος ο οποίος έχει ως μόνο στόχο να κεντρίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, για να εξασφαλίσει στο Μέσο περισσότερη αναγνωσιμότητα, δεν μπορεί να θεωρείται ακριβής και αντικειμενική Δημοσιογραφία.
Επί του συγκεκριμένου, η ΕΔΔ χαιρετίζει την αναγνώριση του λάθους εκ μέρους του Μέσου, και καλεί όπως προχωρήσει σε διόρθωση του ρεπορτάζ, όπως προνοεί ο Κώδικας Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας.
ΜΕΣΟ:
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
20/22
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
29/10/2022
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΟΧΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (20_072022) για ρεπορτάζ που δημοσιεύθηκε στο Sigma Live στις 19/07/22 με τίτλο «Αγία Νάπα: Αυνανίζονται και καλημερίζουν γυμνοί μεθυσμένοι τουρίστες (pics)».
Κατά την εξέταση του ρεπορτάζ, για να διαπιστωθεί αν υπάρχει παραβίαση οποιασδήποτε πρόνοιας του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, η Επιτροπή αποφάσισε ομόφωνα ότι δεν υπάρχει οποιαδήποτε παραβίαση.
Ωστόσο με αφορμή το παράπονο η Επιτροπή ζήτησε από το Μέσο να απαντήσει, καθώς θεωρεί πως υπάρχει θέμα παραβίασης του Κώδικα από τη δημοσιοποίηση των φωτογραφιών, καθώς στις φωτογραφίες το Μέσο δεν απέκρυψε τα πρόσωπα.
Το Μέσο αναγνώρισε το λάθος του και απολογήθηκε, γεγονός που βρίσκει ικανοποιημένη την Επιτροπή για την αυτορρύθμισή του.
ΜΕΣΟ:
ΜΜΕ:
ΑΡ. ΠΑΡΑΠΟΝΟΥ:
22/22
ΗΜ. ΑΠΟΦΑΣΗΣ:
29/10/2022
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ:
ΟΧΙ
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξέτασε παράπονο (22_02092022) για άρθρο στην εφημερίδα «Καθημερινή» με τίτλο «Παράνομη μετανάστευση» του Γιάννη Γεωργούλα, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 31 Αυγούστου 2022.
Σύμφωνα με τον παραπονούμενο «το κείμενο περιέχει ρατσιστικό λόγο και λόγο μίσους. Όπως σημειώνει ο παραπονούμενος «όροι όπως «παράνομοι μετανάστες», «εισβάλλουν παράνομα στη χώρα», «συμβάλλουν στην αποσταθεροποίηση της ασφάλειας», μα και το όλο πνεύμα του άρθρου που υποβάλλει πως οι μετανάστες δεν είναι άνθρωποι είναι στοιχεία ρατσιστικού λόγου, λόγου μίσους που υποκινεί ρατσισμό».
Στην απάντησή του ο Αρχισυντάκτης της Οικονομικής Καθημερινής Άλκης Ανδρέου ανέφερε ότι επρόκειτο για άρθρο γνώμης.
Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας εξετάζοντας το παράπονο αποφάσισε ότι δεν υπάρχει παραβίαση του Κώδικα Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας. Ωστόσο η ΕΔΔ σημειώνει πως τα Μέσα θα πρέπει να είναι πιο προσεκτικά στο τι δημοσιεύουν. Η ευθύνη εκείνου που επιμελείται ένα άρθρο γνώμης υπόκειται στη δεοντολογία.
Η Επιτροπή αναγνωρίζει το δικαίωμα έκφρασης άποψης, αλλά η άποψη που εκφράζει ο αρθρογράφος πρέπει να αποφεύγει όρους που θεωρούνται ρατσιστικοί, όπως ο όρος «παράνομοι μετανάστες».
Οι όροι που είθισται να χρησιμοποιούνται σε τέτοιες περιπτώσεις καθορίζονται και από τα Ηνωμένα Έθνη και από άλλους αρμόδιους διεθνείς φορείς, ακριβώς για να αποτρέπονται φαινόμενα ρατσισμού, ιδιαίτερα στα ΜΕ.